Ontroerend was het. In zijn woonkamer in Veldhoven, bij Eindhoven, vertelt Stam over een voorval op een parkeerplaats in Italië. „Ik stond daar op een verhoging om te zien of ik kon oversteken. Ineens ging een truck vol in de ankers. Even later hing de Turkse chauffeur half uit zijn raam. Met een traktaat in zijn hand, een exemplaar dat ik een jaar of vijf geleden ergens moet hebben uitgereikt. Kennelijk herkende de Turk mij aan mijn snor. Hij kuste het traktaatje en sloeg de armen om me heen. De tranen biggelden over zijn wangen. Het leek erop dat het foldertje zijn leven heeft veranderd. Ik kon het hem niet vragen; de man reed weer door, ik heb hem nooit weer gezien.”

Het Chauffeurs Evangelisatieteam Holland, opgericht door Stam, bestaat dertig jaar. Zaterdag wordt het jubileum in Almere op de jaarlijkse truckersdag gevierd. Oogmerk van het team is dat christelijke truckers collega’s bekendmaken met Gods Woord. Door traktaatjes of het Nieuwe Testament uit te delen. Of een gesprek over het geloof te voeren.

Cassettebandje

Zo’n dertig jaar geleden kreeg Stam, vroeger zelf trucker, het verlangen om te evangeliseren onder vrachtwagenchauffeurs. Destijds was hij voorganger in een evangelische gemeente in Geleen. „Ik heb toen een keer een cassette­bandje ingesproken met een Bijbelse boodschap, speciaal voor truckers. Naderhand vertelde een chauffeur dat hij het bandje op een parkeerplaats had beluisterd. Dat veranderde zijn leven. Hij beleed zijn zonden aan de Heere en mocht een kind van God worden.”

Sinds 1992 trekt Stam door Europa langs parkeerplaatsen om truckers de goede boodschap te vertellen. Aanvankelijk met Fija, zijn eerste vrouw, die overleed in 1996 na een ziekbed. Nu vergezelt zijn tweede vrouw Nita (67) hem. Met haar trouwde hij in 2000.

Jaarlijks legt het echtpaar, steevast vergezeld door hun hond, zo’n 45.000 kilometer af. Van maart tot en met september gaan ze er ongeveer vijf keer opuit. Telkens voor een periode van zo’n drie weken. Stam, geboren in het Zuid-Hollandse Goudriaan en opgegroeid in Zeist, heeft inmiddels een vijftal campers versleten. In Veldhoven staat nu een oranje exemplaar voor de deur.

Het liefst overhandigt Stam persoonlijk een traktaat of het Nieuwe Testament aan een chauffeur. Is die echter niet in de buurt of doet die een slaapje, dan stopt de evangelist een folder in de handgreep van het portier. „Alleen bij de DAF 85 en de Renault Magnum lukt het helaas niet het traktaat in die handgreep te doen.”

Het Brabantse echtpaar, verbonden aan de vergadering van gelovigen, vertoeft tijdens de reizen van elf uur ’s ochtends tot vijf uur ’s middags langs de snelweg. Vervolgens zoeken ze een camperplek in de omgeving. Op zaterdag en zondag zijn ze vrij. „We doen dan rustig aan en maken bijvoorbeeld een wandeling met de hond.”

Nita Stam blijft tijdens het evangelisatiewerk van haar man in de camper op de parkeerplaats. „Daar zorg ik voor zijn natje en droogje en bid ik voor het evangelisatiewerk. Het pakt niet goed uit als ikzelf ga folderen. Chauffeurs kunnen dan denken dat ik in de prostitutie werkzaam ben.”

Eenzaam beroep

Meestal reageren truckers welwillend op de activiteiten van Martien Stam. „Vaak beginnen ze het traktaat direct te lezen. Ze vinden het fijn dat iemand aandacht aan hen schenkt. Zeker internationaal chauffeurs hebben best een eenzaam beroep. Er zit zeker rauw volk tussen, mannen die grove taal uitslaan. Maar veel chauffeurs zijn normale vaders die op een verantwoorde manier met hun werk bezig zijn.”

Een land waar het moeilijk evangeliseren is? „Frankrijk. Zeker de oudere generatie chauffeurs wil niet of nauwelijks iets van de Bijbel weten. Een kreet uit de Franse revolutie is: „Ni Dieu, ni maître”: Geen God en geen meester. Frankrijk is een atheïstisch land. Alles wat met het geloof te maken heeft, moet daar in de ban. Denk aan de discussie over moslimvrouwen die niet in een boerkini naar het strand zouden mogen.” Anders is het in een land als Polen. „Daar zijn chauffeurs over het algemeen veel vriendelijker.”

In een enkel geval stuit de evangelist op verbale agressie. „In Athene herkende een islamitische trucker mij, kennelijk omdat ik hem de dag daarvoor in de Griekse havenstad Thessaloniki al een folder had gegeven. De man voer tegen me uit en schreeuwde: „Allahoe Akbar” (Allah is de grootste)! Gelukkig waren er mensen in de buurt en kreeg ik geen klappen. Ik ben maar niet met hem in gesprek gegaan.”

Martien en Nita Stam, die worden gesteund door sponsoren, zijn op leeftijd. Is er opvolging? „Er heeft nog niemand gebeld”, zegt Martien Stam. „Uiteraard moeten onze opvolgers wedergeboren mensen zijn. Verder zou affiniteit met de transportsector mooi zijn.”

Zekerheid

Vooralsnog hoopt het echtpaar nog even door te kunnen gaan. Hoop puttend uit opmerkelijke ontmoetingen op het asfalt. Zoals nog niet zo lang geleden in Zweden. „We wilden koffie gaan drinken op een verlaten parkeerplaats. Toen we net onze camper hadden stilgezet, kwam een Nederlandse vrachtwagenchauffeur aanrijden. Het portier vloog open en de man verdween in de struiken. Hij moest nodig plassen. Ik maakte daar nog een grapje over. Vervolgens bood ik hem een traktaat aan en raakten we in gesprek. De chauffeur zei te weten dat er meer is dan wat hier beneden te zien is en dat hij zekerheid zocht. Ik vertelde hem dat die bij Jezus Christus is te vinden. Zelf kende ik zo’n veertig jaar geleden verschrikkelijke twijfel. De angst der hel overmande me soms. Maar Jezus gaf me de zekerheid dat mijn zonden zijn vergeven. Dat geeft zo’n rust.

De vrachtwagenchauffeur op die Zweedse parkeerplaats bleek voor een paar weken in te vallen voor een kennis, maar was normaal gesproken werkzaam als boek­houder. Hij zei me: „De kans dat ik u hier in Scandinavië tegenkom, is eigenlijk nul.” Toen was ik helemaal verwonderd.”

Volgende week donderdag start in Puntkomma een serie over christelijke truckers.

Katwijker predikant: Chauffeurs helpen verleidingen te weerstaan

Gods Woord verspreiden onder vrachtwagenchauffeurs. Maar óók christelijke truckers tot een hand en een voet zijn, bijvoorbeeld omdat ze kampen met seksuele verleidingen.

Dat staat stichting Chauffeurs Evangelisatieteam Holland, die zaterdag haar dertigjarig bestaan viert, voor ogen. Zo zegt ds. K. F. W. Borsje (62), hervormd predikant in Katwijk aan Zee. Hij is sinds ongeveer veertien jaar voorzitter van de stichting.

Zo’n vijftien jaar geleden besloot ds. Borsje zich in te zetten voor truckers. „Destijds was ik predikant in Vriezenveen en reed ik eens in een busje mee met een hulptransport voor Roemenië. In Hongarije was ik ’s ochtends aan de beurt om te rijden. Het was mooi weer. Aan de kant van de weg zag ik een boerin vriendelijk zwaaien. Terwijl de zon verder steeg, zag ik steeds vaker boerinnen langs de weg. Met steeds minder kleren aan. Het bleken prostituees te zijn. Toen drong het tot me door dat mannen die in het internationale transport werken en soms wekenlang van huis zijn, met nogal wat verleidingen te maken hebben. Het leek me goed die truckers te helpen en te bemoedigen. Onder meer door een paar keer per jaar een nieuwsbrief rond te sturen en via de jaarlijkse truckersdagen van het Chauffeurs Evangelisatie Team.”

Op die truckersdagen is de hervormde pastor zelf ook altijd van de partij. „Ooit sprak ik daar over 1 Korinthe 6. Daar staat onder meer: „Want gij zijt duur gekocht.” Maar Paulus schrijft ook dat het lichaam niet voor de hoererij is. Toen we even later gezamenlijk een kringgebed deden, bad een chauffeur eerlijk: „God, wij hebben een mooi beroep en zien veel van de wereld. Maar het is ook een rotberoep, vanwege de verleidingen.””

Mede om feeling te houden met truckers haalde ds. Borsje vijftien jaar geleden zijn vrachtwagen­rijbewijs. „Als jongetje, opgegroeid in Groot-Ammers, had ik al belangstelling voor wegvervoer. Vader had een bedrijf in levensmiddelen en daar kwamen geregeld vrachtwagens. Nog steeds doe ik voor een paar bedrijven een paar ritten per jaar. Ik rijd onder meer groente, vis en bloemen, door heel Nederland. Ik geniet telkens weer als ik het veilingterrein in Rijnsburg, bij Katwijk, afrijd. Je vergeet even alles wat je bezighoudt. Je hebt al je concentratie voor de weg nodig.”

Het verspreiden van de Bijbelse boodschap probeert de Katwijkse predikant op een natuurlijke manier vorm te geven. „Bij een bedrijf moest ik wachten totdat mijn vrachtwagen was gelost. Een man kwam op me af. „Jij bent toch dominee? Dan moet je eens even luisteren.” Hij vertelde over het overlijden van zijn moeder en hoe dat hem had aangegrepen. Vanuit de Bijbel probeerde ik hem te bemoedigen.”