Verheugen ging vrijdag, in een laatste poging de Grieks-Cypriotische sceptici te overtuigen, in op de kwestie in een gesprek met de Duitse televisie. Vandaag wordt op het eiland in de Middellandse Zee een referendum gehouden over een voorstel van de Verenigde Naties voor hereniging. Een positieve uitslag is voorwaarde voor toetreding tot de Europese Unie op 1 mei. Wordt het voorstel weggestemd, dan mag alleen Grieks-Cyprus bij de EU.

Volgens de eurocommissaris zijn de hoteleigenaars in het zuiden van het eiland (waar overwegend Grieks-Cyprioten wonen) bang dat „het noorden, dat niet zo toeristisch is, maar in werkelijkheid wel veel mooier, een grote concurrent zal worden.”

Mocht de hereniging mislukken door een „nee” tegen het referendum, dan betekent dat voor Verheugen een „zeer, zeer grote teleurstelling.” Het zou volgens hem bijna zo zijn „alsof de Duitsers nee hadden gezegd tegen Duitse hereniging.”

Eerder deze week had Verheugen al zware kritiek op de Grieks-Cypriotische regering, omdat Tassos Papadopoulos, de president van Grieks-Cyprus, zijn bevolking heeft opgeroepen tegen te stemmen.

Turks-Cyprus wil dat er een einde komt aan internationale sancties als de Grieks-Cyprioten vandaag tegenstemmen. Dat heeft premier Mehmet Ali Talat van de (internationaal niet erkende) Turkse Republiek van Noord-Cyprus (TRNC) vrijdag gezegd. De Turken zijn wel in meerderheid voor het voorstel.

Beide gemeenschappen op Cyprus kunnen zich zaterdag uitspreken over een VN-plan tot hereniging. Het ziet ernaar uit dat niemand razend enthousiast is, de Grieks-Cyprioten al helemaal niet. Mochten die het plan naar de prullenbak verwijzen, dan zal Turks-Cyprus de internationale gemeenschap oproepen de sancties tegen de TRNC te beëindigen, aldus Talat.

„We kunnen niet accepteren dat we gekneveld worden door het nee van de Grieks-Cyprioten. We willen niet worden gestraft voor het besluit van anderen.” De sancties gelden vooral het handelsverkeer van en naar de niet-erkende en zelfverklaarde Turkse republiek.

De leiders van beide gemeenschappen hebben het VN-plan al eerder naar de prullenbak verwezen. Premier Talat liet na zijn aantreden vorig jaar meteen merken er wel voor te voelen, in tegenstelling tot zijn leider Rauf Denktash, die hereniging al decennia tegenhoudt. Turks-Cyprus wil graag bij de Europese Unie, aldus Talat, onder meer om uit het economisch isolement te komen.

Vrijdag noemde Talat het ironisch als Grieks-Cyprus ondanks het nee op 1 mei wél bij de EU komt, terwijl Turks-Cyprus wellicht akkoord gaat met het referendum, maar buiten de Unie blijft.

Uit opiniepeilingen blijken de Grieks-Cyprioten tegen het plan te zijn, omdat ze vinden dat het oneerlijk is. De Turks-Cyprioten zijn iets positiever.

De internationale gemeenschap ziet het liefst een herenigd Cyprus bij de Unie komen, om een potentieel militair conflict buiten de deur van de EU te houden. Cyprus is sinds een Turkse invasie van 1974 verdeeld.