Sigaretten bestaan voor het grootste deel uit fijngesneden bladeren van de tabaksplant. Tabaksbladeren bevatten van nature vrij veel nicotine, een stof die de plant beschermt tegen insectenvraat. Het maakt mensen alert, maar het is ook ontzettend verslavend. Nicotine verdampt makkelijk en dringt tijdens het roken ver in de longen door.

Fabrikanten voegen aan de tabak tientallen stoffen toe om het roken aangenamer te maken. Die zorgen er met elkaar voor dat mensen sigaretten beter verdragen en er meer van genieten.

Bij elkaar opgeteld vormen die additieven zo’n 7 procent van het totale gewicht aan tabak. Een wazig gebied, dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) al jaren lang in het oog houdt. Het gaat om stoffen die niet direct als schadelijk te boek staan, maar dat wel kunnen worden als ze in brand worden gestoken. Wanneer van een stof is aangetoond dat hij veilig in voedsel of cosmetica kan worden gebruikt, wil dat niet zeggen dat het ook veilig is om deze te verbranden en vervolgens via de rook in te ademen, waarschuwt het RIVM.

De effecten van elk van de duizenden verbrandingsproducten die vrijkomen zijn ongrijpbaar. Van sommige is aangetoond dat ze het effect dat nicotine heeft op de hersenen versterken. Andere irriteren de slijmvliezen van de luchtwegen.

Zelfs de toevoegingen die geen aantoonbaar gevaar voor de gezondheid vormen, zijn niet per se onschuldig. Smaakstoffen kunnen onaantrekkelijke eigenschappen van een sigaret verbloemen, waardoor mensen eerder verslaafd raken. Het kan ertoe leiden dat meer mensen gaan roken, dat het moeilijker wordt om te stoppen of dat ze meer sigaretten per dag opsteken.

Een volledig beeld geven van de vele tientallen stoffen die in een sigaret zitten is onmogelijk. Voor de ongeveer 6000 stoffen die vrijkomen bij het roken van een sigaret geldt dat nog in sterkere mate. Vandaar een selectie, maar die geeft al voldoende stof tot nadenken.

Een roker zal het niet gauw toegeven, maar het is een feit dat verbrande tabak nu niet bepaald een aangename smaak heeft. Fabrikanten passen veelvuldig cacao, vanille en menthol toe om de bittere smaak te maskeren. Het kan ook subtieler, door een vleugje koffie, kaas of selderij toe te voegen.

Toegevoegde suiker dient om de smaak te verbeteren, maar ook om de tabak tegen uitdrogen te beschermen. De toevoeging van een beetje suiker klinkt niet verontrustend, maar is dat toch omdat het grootste deel ervan wordt verbrand. Daarbij ontstaat er een reeks giftige en kankerverwekkende stoffen.

Glycerol en propyleenglycol voorkomen dat de tabak uitdroogt. De hoeveelheid die fabrikanten toevoegen is groot genoeg om de luchtwegen en de ogen te irriteren. Met name propyleenglycol maakt sigarettenrook minder scherp en dus beter verdraagbaar. Dat werkt verslaving in de hand.

Ammoniakkomt vrij tijdens de verbranding van ammoniumverbindingen. Die komen van nature in tabak voor, maar worden er ook aan toegevoegd. Het zorgt voor irritatie van het slijmvlies in de luchtwegen. Ammoniumverbindingen verhogen de opname van nicotine in de longen en dragen zo bij aan de verslavende werking van tabak.

Sigarettenrook bevat een grote groep zware metalendie in wisselende concentraties voorkomen. Met name lood, arseen, cadmium en nikkel vormen een gezondheidsrisico.

Tijdens het roken van een sigaret komen forse hoeveelheden aceetaldehydevrij, onder andere door de verbranding van suiker. De stof irriteert de luchtwegen en is mogelijk kankerverwekkend. Daarnaast heeft aceetaldehyde een stemmingsverhogend effect op de hersenen. Dat werkt net als nicotine verslaving in de hand.

Geïnhaleerde sigarettenrook laat in de longen een laagje teerachter. Een zwart en kleverig goedje dat voor een groot deel uit koolstof bestaat. Teer prikkelt de slijmvliezen, zorgt voor de typische rokershoest en is een belangrijke oorzaak van longkanker.

Koolmonoxidekomt vrij als verbranding niet optimaal verloopt en is altijd in sigarettenrook te vinden. Het neemt in bloedcellen de plaats van zuurstof in, waardoor de zuurstofvoorziening van de organen in het gedrang komt.

Nicotinewordt tijdens het roken zeer snel in het bloed opgenomen. Binnen een paar seconden bereikt het de hersenen. Daar zorgt het voor de afgifte van dopamine, wat een ontspannen gevoel oplevert. Nicotine maakt mensen ook extra alert en is ontzettend verslavend.

Benzeenis een verbrandingsproduct van tabak en daarmee een bestanddeel van sigarettenrook. Benzeen is bewezen kankerverwekkend. Een gemiddelde roker krijgt tien keer meer benzeen binnen dan een niet-roker.