Waarover is de burger boos? Voor SP-leider Roemer lijdt het geen twijfel: over de puinhoop die VVD en PvdA van de gezondheidszorg hebben gemaakt. Dankzij beide partijen zijn de zorgverzekeraars de spil in het huidige zorgstelsel, betoogt de SP. Foute boel natuurlijk, want op die manier worden er miljarden verspild. Winsten worden opgepot, tonnen worden uitgetrokken voor het in de markt zetten van allerlei getructe budgetpolissen. En wat misschien nog wel het ergste is; zorgverleners worden opgezadeld met aller­lei overbodige administratieve verplichtingen, vindt de SP.

Waarover is de burger boos? De analyse van CDA-leider Buma is al even stevig. Politiek bedrijven is volgens hem onder Rutte verworden tot zomaar wat roeptoeteren. De premier belooft van alles maar komt weinig na, trekt na de zoveelste gebroken verkiezingsbelofte snel het boetekleed aan, én vervalt dan weer in zijn oude fout. Dat pikt de burger niet meer, betoogde Buma gisteren op de eerste dag van de algemene politieke beschouwingen. Beleid maken; dáár gaat het om. Alleen maar krachtige taal uitslaan; dat voegt echt niets meer toe.

Waarover is de burger boos? Over het ruimhartige asielbeleid, is de aloude boodschap waarmee PVV-leider Wilders bij de komende Kamerverkiezingen nog een keer hoge ogen denkt te kunnen gooien. Ook dit kabinet heeft het gevaar van de radicale islam volgens hem te weinig onderkend. Daartegen ten strijde trekken omschreef hij als zijn politieke doel en als zijn „levensdoel.”

De steun voor een aantal speerpunten van de beide kabinetten-Rutte is de afgelopen vier jaar drastisch geslonken, zo rekende het onderzoeksbureau I&O Research eerder deze week voor. Een meerderheid van de burgers wil af van de marktwerking in de zorg, wil een strengere immigratie- en integratiepolitiek en vindt dat de politiek te weinig hamert op het naleven van fatsoens­normen. Gunstig voor SP, CDA en PVV, zo volgt daaruit. De thema’s en standpunten waarmee de kiezer deze partijen associeert, kunnen bij de komende stembusgang in maart zomaar beslissend zijn.

En dus schermt Roemer met de dagelijks groeiende steun voor het plan van de SP om een nationaal zorgfonds in te voeren. Eén ruime basisverzekering moet er komen; naar Engels model uitgevoerd door de overheid zelf. Buma wil dat immigranten die zakken voor hun inburgeringstoets écht worden teruggestuurd naar het land van herkomst. Voor radicaalislamitische organisaties, zoals Hizb ut Tahrir wil hij, net als in Duitsland, een verbod.

Wilders stoft zijn overbekende voorstellen nog een keer af: alle grenzen dicht, alle moskeeën op slot en alle Korans verbieden. Op de brandstapel ermee, net als ”Mein Kampf”.

Deels ligt dus al vast hoe de komende campagne zal verlopen. Toch houden alle oppositie­partijen nog een slag om de arm. Aannemelijk is dat de toon van de SP naarmate de campagne vordert eerder radicaler dan diplomatieker zal worden. Te veel regeringsbereidheid uitstralen, is de partij de vorige keer slecht bekomen. Het afschaffen van de zorgverzekeraars zou voor de SP bij coalitieonderhandelingen dus zomaar een keihard breekpunt kunnen zijn.

Als het CDA, net zoals nu, in de peilingen ver weg blijft van de VVD, ligt het voor de hand dat Buma juist een constructievere houding gaat aannemen; net zoals D66 dat gisteravond al deed. Dat levert een ander plaatje op: CDA en D66 in het veilige midden en op de flanken PVV en SP.

Waarschijnlijk is dat ook het scenario waar Rutte in zijn achterhoofd al rekening mee houdt. Gisteren zag hij toe hoe SP, CDA en PVV zo driftig hengelden naar de gunsten van de boze burger dat ze amper toekwamen aan het serieus becommentariëren van de begroting. En dus is de premier ook bij deze Algemene Beschouwingen de lachende derde: het door de Kamer loodsen van de laatste kabinetsplannen, is niet meer dan een hamerstuk.