De regelingen voor werklozen en vrouwen wijken af van het principe dat allochtonen de inburgeringscursus volledig zelf moeten regelen en betalen. Gemeenten zagen dat niet zitten omdat zij bang waren dat werkloze vreemdelingen zich in de schulden zouden moeten steken om de cursus te kunnen volgen. Dat zou ten koste kunnen gaan van de bijzondere bijstand.

Het kabinet bekijkt nu de mogelijkheid gemeenten voor deze groepen zelf de inburgeringscursussen te laten inkopen. De gemeente kan de vreemdeling met een uitkering of de vrouwelijke inburgeraar dan wel om een eigen bijdrage vragen. Als de cursist niet slaagt voor het examen, kan zij de kosten op hem of haar verhalen.

Iedereen die permanent verblijf wil in Nederland moet straks in principe inburgeren. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor Antillianen en Arubanen, arbeidsmigranten die langer dan drie jaar in Nederland werken, en voor vreemdelingen wier tijdelijke verblijfsvergunning wordt omgezet in een permanente. De leeftijdsgrens is op 16 jaar gesteld. Als iemand voldoende opleiding heeft genoten kan de plicht komen te vervallen. Mogelijk maakt het kabinet ook een uitzondering voor 65–plussers.

Voor asielzoekers geldt dat zij pas op inburgeringscursus kunnen als zij een status hebben. In de opvangcentra voor asielzoekers komt daarvoor dan ook geen volledige infrastructuur, wel kunnen vluchtelingen daar beginnen met lessen Nederlandse taal en kennis van de samenleving.

De inburgeringsplichtige moet dus zelf op pad om de cursus te regelen. Hij moet die ook zelf betalen. Een cursist komt in principe in aanmerking voor een vergoeding als hij binnen drie jaar het examen met goed gevolg aflegt. Is dat na vijf jaar nog niet gelukt, dan kan de gemeente een bestuurlijke boete opleggen. Andersom is het zo dat mensen die in aanmerking willen komen voor een zelfstandige of permanente verblijfsvergunning, eerst het examen moeten halen.