Wat als een presidentskandidaat tijdens de race uitvalt?

Zowel bij de Democraten als bij de Republikeinen is dan de regel dat er een nieuwe verkiezing wordt georganiseerd. De statuten van het Democratic National Committee, het partijbestuur, bepalen dat er een vergadering moet komen waarin een nieuwe kandidaat wordt gekozen. De resultaten van de voorverkiezingen behoeven daarbij niet van invloed te zijn. Wel is duidelijk dat wanneer Clinton echt uitvalt Bernie Sanders weer aan de voordeur staat en zijn aanspraken zal willen laten gelden.

Bij de Republikeinen kan het Republican National Committee een conventie organiseren om een kandidaat te kiezen. Het kan ook besluiten om in een vergadering van het landelijk partijbestuur iemand te kiezen. De keus voor het een of het ander hangt mede af van de tijd die nog rest tot de datum van de presidentsverkiezingen.

Wat als de gekozen president uitvalt in de periode tussen de verkiezingen –begin november– en de ambtsaanvaarding, tweede helft januari?

Dat hangt af van het moment waarop dat dit gebeurt. Half december komen de kiesmannen bijeen om formeel de president te kiezen. Strikt juridisch gezien wordt namelijk begin november niet de president gekozen, maar worden de kiesmannen aangewezen. De winnende presidents­kandidaat is degene die de meeste kiesmannen heeft verzameld. Zolang zij niet bijeen zijn geweest, is er formeel geen opvolger aangewezen voor president Obama. Als de kandidaat die de meeste kiesmannen heeft verzameld voor die bijeenkomst uitvalt, dan moeten de kiesmannen een andere nummer één en twee kiezen dan het volk gekozen heeft. In principe kunnen zij dan iedereen kiezen die aan de voorverkiezingen heeft meegedaan.

Na de vergadering van de kiesmannen is er formeel een opvolger voor de zittende president aangewezen. Als de gekozene dan uitvalt, wordt hij of zij automatisch opgevolgd door de vicepresident. Dus als Hillary Clinton, gesteld dat zij is gekozen, door ziekte uitvalt, volgt Tim Kaine haar op en moet er een nieuwe vicepresident komen.

Wat gebeurt er als een beëdigde president overlijdt of om welke andere reden dan ook het ambt niet meer kan uitoefenen?

De vicepresident volgt hem dan op. Tot het midden van de 19e eeuw was niet helemaal duidelijk of de vicepresident dan ook president werd in volle rechten of dat hij slechts waarnemend president was. Toen in april 1841 president William Henry Harrison na slechts dertig dagen te hebben geregeerd overleed, volgde John Tyler hem op. Hij eiste volwaardig president te kunnen zijn en kreeg daar opperrechter Roger Taney in mee. Het duurde echter nog tot 1967 voordat deze praktijk middels een amendement, het 25e, in de grondwet werd vastgelegd.

Is er iets geregeld als de president en vicepresident gelijktijdig of kort na elkaar wegvallen?

Ja, in de Presidential Succession Act. Daarin worden achttien personen genoemd die successievelijk de president kunnen opvolgen. Na de vicepresident is dat de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de voor­zitter van de Senaat en dan een rij ministers.

Om de voorkomen dat bij een ramp of aanslag alle achttien opvolgers worden uitgeschakeld, is altijd een van de mensen op de lijst niet op de locatie waar de vicepresident ook is. Zo was bij de inauguratie van Barack Obama de minister van Defensie, Robert Gates, om die reden afwezig.

Zijn er weleens kandidaten vanwege gezondheidsproblemen weggevallen?

Nee. Wel waren er kandidaten die problemen hadden, maar die hielden ze zorgvuldig geheim. Van John F. Kennedy was in 1960 tijdens de campagne niet bekend dat hij leed aan de ziekte van Addison, een afwijking aan de bij­nieren waardoor een hormoontekort ontstaat. Kennedy slikte daar zware medicijnen voor. Daarnaast had hij veel rugpijn. Desondanks slaagde hij erin om een imago van jeugdige vitaliteit op te bouwen.

President Wilson verzweeg dat hij in de jaren dat hij voorzitter was van Princeton enkele hersen­bloedingen had gehad. Van president Franklin D. Roosevelt wist iedere kiezer dat hij polio had gehad. Dat hij door veel oefenen weer behoorlijk kon functioneren, dwong respect af en droeg bij aan zijn verkiezing. Onbekend bleef echter dat hij in 1944, toen hij voor de derde keer herkozen werd, ernstige problemen had met de bloeddruk en zijn hart.