Gestolen kanselbijbel kerk Britsum na vijftien jaar terug bij eigenaar
„Een prachtig exemplaar.” Voorzitter Jan Kersbergen van de stichting Alde Fryske Tjserken reageerde deze week opgetogen toen hij de kanselbijbel van de Johanneskerk in Britsum uit een doos haalde. De vijftien jaar geleden gestolen Bijbel was bij een veiling opgedoken en zojuist door twee rechercheurs van de politie Alkmaar naar het kantoor van de kerkenstichting in Leeuwarden gebracht. Daar stelde Kersbergen vast dat de in 1714 uitgegeven Bijbel nog helemaal intact is.
Het komt vrijwel nooit voor dat een gestolen Bijbel vijftien jaar later nog opduikt, weet directeur Gerhard Bakker van Alde Fryske Tsjerken te melden. De stichting is verheugd dat ze het boek weer in bezit heeft. Van de ongeveer vijftig kanselbijbels die de stichting bezit, is dit volgens Bakker „verreweg de bijzonderste.” Conservator Marlies Stoter van het Fries Museum noemt de statenbijbel –volgens de stichting– een topstuk, vooral vanwege de rijke zilveren versieringen op de omslag. Daarvan zijn nauwelijks protestantse exemplaren bekend.
Voor Kersbergen en Bakker is het de eerste keer dat ze de kanselbijbel onder ogen krijgen. Ze waren nog niet actief voor Alde Fryske Tsjerken toen de Bijbel in 2001 met grof geweld werd gestolen uit een kluis uit het kantoor van de stichting, die toen nog aan de Zuidergrachtswal in Leeuwarden zat. Ook de kanselbijbel van Westhem en een kistje met geld werden toen buitgemaakt. De Schrifturen lagen in een kluis, omdat in die tijd veel van zulke Bijbels werden gestolen. Vandaag de dag worden de Bijbels alleen nog bij hoogtijdagen op de kansel gelegd.
Geërfd
De kanselbijbel dreigde eind juli te worden geveild in Alkmaar. Dankzij een kunstkenner en de kerkrentmeester van de hervormde gemeente Britsum-Cornjum-Jelsum werd de kerkenstichting getipt over en gewaarschuwd voor de veiling. De veilingmeester wilde geen afstand doen van de Bijbel, waarop via een advocaat de politie werd ingeschakeld, die de Bijbel in beslag nam. Uit onderzoek bleek dat de inbrenger het monumentale boekwerk van zijn overleden vader had geërfd. Die moet de Bijbel ongeveer tien jaar in bezit hebben gehad. De man was een antiekverzamelaar, zonder kerkelijke achtergrond. De Britsumer kanselbijbel had een prominente plek in zijn woonkamer. Hoe hij eraan gekomen is, valt volgens hoofd recherche Marian Groot niet meer te achterhalen.
De erfgenaam heeft volgens justitie te goeder trouw gehandeld. Desalniettemin wilde hij geen afstand doen van de bijzondere Bijbel, waardoor de kerkenstichting genoodzaakt was met geld van de verzekering haar eigen Bijbel terug te kopen. „Zijn vader had ervoor betaald, zei hij. Wij gaan ervan uit dat de vader ook te goeder trouw was. Op internet worden talloze Bijbels aangeboden”, vertelt Kersbergen. „De bijbel zou op de veiling voor 700 tot 900 euro worden ingebracht, maar op de kijkdag zou er al vierduizend euro voor zijn geboden. Uiteindelijk hebben wij hem voor een redelijke prijs kunnen overnemen.” Kersbergen wil het exacte terugkoopbedrag niet noemen. De verzekering had eerder 4500 euro uitgekeerd, het restbedrag gaat terug naar kerkverzekeraar Donatus.
Schenking
De kanselbijbel is ooit door de families Burmania en Eysinga aan de Britsumer kerk geschonken. Hun familiewapens zijn op de zilveren schildjes op de omslag aangebracht. De Bijbel, sinds 1980 samen met de kerk in bezit van Alde Fryske Tsjerken, wordt op een geheime plek opgeborgen en alleen op bijzondere momenten tentoongesteld.
Voor de teruggevonden gestolen Bijbel is veel media-aandacht. Bakker hoopt dat daardoor de kanselbijbel van Westhem ook weer opduikt. „Die willen we graag terug, al is dat niet zo’n uniek exemplaar als de Bijbel van Britsum.”
Ermelo
Vanuit de Zendingskerk in Ermelo werd eind vorig jaar een Statenbijbel gestolen. Deze is inmiddels ook weer terecht.
Klik hier voor meer informatie over de Johanneskerk in Britsum.
Lees ook in Digibron:
Gestolen Statenbijbel terug in Ermelo – in Reformatorisch Dagblad (10 augustus 2016)
