Een kwijnend kalifaat dat oorlog voert met andere radicalen in het Midden-Oosten is nuttig voor het Westen. Dat zegt Midden-Oostendeskundige Efraim Inbar van de Bar-Ilan Universiteit in Ramat Gan.

Overigens hoeven landen in het Westen helemaal niet zo bang te zijn, vindt Inbar. Terroristen van Islamitische Staat (IS) boekten succes omdat ze streden tegen de verzwakte strijdkrachten van Syrië en Irak. Zodra ze sterke milities moeten bevechten, zoals die van de Koerden, presteren ze minder. Toen Turkije zijn steun introk en andere landen hun offensief tegen IS juist opvoerden, bliezen IS-strijders de aftocht.

Inbar heeft nog een geruststelling: de invloed van het IS-kalifaat is beperkt. Het is waar dat IS een enorme passie oproept bij jonge en gefrustreerde moslims wereldwijd. Maar de laatste terreuraanslagen werden volgens Inbar vooral uitgevoerd door „eenzame wolven” (”lone wolves”). Die kregen geen rechtstreekse instructies van het terreurhoofdkwartier in de Syrische stad Raqqa.

Verder bespaart het inlichtingendiensten traceerwerk als radicale moslims naar het kalifaat trekken. Daar leren ze ongetwijfeld hoe ze aanslagen moeten plegen, maar als ze de status van ”shaheed” (martelaar) bereiken –omkomen in de strijd of als zelfmoordenaar– is dat een zegen voor de landen van herkomst. Wordt IS verslagen en keren strijders huiswaarts, dan duikt er wel een probleem op.

IS vervult intussen ook een strategisch doel, stelt Inbar. „Waarom zou het Westen de Syrische president Assad, Rusland en Iran helpen de oorlog te winnen? Een nederlaag van IS zal de Iraanse hegemonie in de regio bevorderen. Ruslands rol zal worden versterkt en Assad blijft aan de macht.”

Geen ”lone wolves”

Overigens is Steven David, hoogleraar aan de Johns Hopkins Universiteit, het niet eens met Inbars opvatting over die ”lone wolves”. Volgens hem is gebleken dat veel daders van terreuraanslagen in het Westen wel degelijk door IS zijn getraind en op pad zijn gestuurd.

De ineenstorting van IS zal volgens professor David niet leiden tot toename van terreur in het Westen. Wel zal het ’t faillissement van de IS-ideologie tot gevolg hebben, zoals dat eerder gebeurde na de ineenstorting van nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Een nederlaag van IS zal volgens David evenmin direct resulteren in een overwinning van president Assad in Syrië en van zijn Iraanse handlangers in de regio. Er zijn wel degelijk andere opponenten die het vacuüm dat IS achterlaat zullen vullen.

Wie heeft gelijk, Inbar of David? Dat is moeilijk te zeggen, want toekomstige ontwikkelingen zijn afhankelijk van factoren die nu nog niet zijn te overzien.

Intussen zijn de daden van IS gruwelijk genoeg om de groep te willen verslaan. Maar op minstens één punt heeft Inbar zeker gelijk: het terreurprobleem blijft bestaan, ook nadat het kalifaat is verdwenen.