„Ontzettend verscheurd” is de Turkse gemeenschap na de mislukte staatsgreep, zegt Turan Yazir (42), Turkse CDA-raadslid in Rotterdam. „Ik maak me grote zorgen. Mensen gaan scherpere woorden gebruiken. Discussies zijn ernstig gepolariseerd en verhard. Zelfs binnen mijn eigen familie staan mensen tegenover elkaar.”

Turkse aanhangers van de islamitische geleerde Fethullah Gülen (75) zijn de gebeten hond, stelt Yazir, zelf ook „geïnspireerd” door Gülen. Die staat te boek als een invloedrijk man die het belang van onderwijs en samensprekingen met andersdenkenden nastreeft. Maar Gülen is er ook van beschuldigd een dubbele agenda te hebben en staatsgevaarlijk te zijn.

Aanvankelijk schaarde Gülen zich achter de AK-partij van Erdogan. In 2013 kwam het echter tot een breuk. Nu zijn de twee gezworen vijanden. Erdogan stelt dat Gülen, die in ballingschap in Amerika leeft, achter de staatsgreeppoging zit. Gülen ontkent dat.

Heksenjacht

Voor CDA-raadslid Yazir staat vast dat Erdogan en zijn aanhangers een „heksenjacht” voeren tegen Turkse Gülen-sympathisanten. Het baart hem „grote zorgen” dat afgelopen dagen tienduizenden „mensen die anti-Erdogan zijn” uit de universitaire wereld, de rechtsprekende macht, de media en het leger zijn opgepakt of geschorst. „Bij de zuivering gaat het niet alleen om Gülen-aanhangers. Het is bijltjesdag in Turkije; dat merken we ook in Nederland. Terwijl er geen bewijs is dat Gülen achter de mislukte coup zit. Zelf ontkent hij tegenover internationale media zoals de BBC dat hij verantwoordelijk is voor de staatsgreep.” Yazir beklemtoont dat hij de staatsgreep-poging vanuit het leger „ten zeerste” van de hand wijst. „Een coup is niet democratisch.”

De Turkse CDA’er ontving op sociale media afgelopen dagen „beledigende en bedreigende” verwensingen vanwege zijn sympathie voor Gülen. Hij deed aangifte. „Als Turken in Nederland moeten we de kalmte en eenheid bewaren. Daarom is het goed dat de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb Turkse organisaties bijeen riep.”

Over president Erdogan is Yazir uiterst kritisch. „Een jaar of vijftien geleden steunde ik de politieke lijn van Erdogan nog en was ik minder kritisch. Hij voerde goede economische hervormingen door en had goede contacten met de Europese Unie. Maar de laatste vijf jaar heeft Erdogan zijn koers helaas fors veranderd en herken ik me niet meer in zijn beleid. Of hij Turkije wil islamiseren? Dat weet ik niet. Feit is dat hij critici in bijvoorbeeld de media de mond snoert. Ja, hij is dictatoriaal.”

Heel anders in zijn oordeel over Erdogan is de Turkse Rotterdammer Hassan Tekten, voorheen PvdA-deelraadslid in de Maasstad. Hij is bestuurslid van de UETD (Union of European Turkish Democrats, unie van Europees-Turkse Democraten), de buitenlandse vleugel van de Turkse AK-partij. „Erdogan kan toch niet met zijn armen over elkaar gaan zitten wachten op een volgende couppoging? De mensen achter de coup moeten hard worden aangepakt. Nee, ik ben niet voor herinvoering van de doodstraf. Turkije moet een democratische staat blijven. Leraren, academici en militairen mogen natuurlijk niet onschuldig worden vastgezet.”

Bommen

Tekten keert zich tegen kritiek dat Erdogan, die een noodtoestand van drie maanden afkondigde, de gelegenheid aangrijpt tienduizenden tegenstanders aan de kant te zetten. „Ik sta achter Erdogan. Laten Nederlanders zich druk maken om Frankrijk, waar de noodtoestand met een halfjaar is verlengd. Laten media en politici hier ophouden met twee maten te meten. Ik vraag de Nederlandse bevolking om begrip. Turkije liep een trauma op. De coupplegers wilden Erdogan vermoorden, het parlement is onder vuur genomen. Nederlanders zouden toch ook verontwaardigd zijn als bommen op het Kamergebouw in Den Haag zouden vallen?”

Protest tegen „schoonmaak”

DEN HAAG. „Zeer grote zorgen” maakt minister Koenders (Buitenlandse Zaken) zich over de tienduizenden aanhoudingen en schorsingen in Turkije van onder meer academici en rechters die banden (zouden) hebben met de Gülen-beweging. Dat schreef de bewindsman gisteren in een brief aan de Tweede Kamer. „De beschuldiging dat Gülen achter de couppoging zit geeft ook in Nederland brandstof aan de gespannen verhoudingen tussen de verschillende Turks-Nederlandse burgers. Aanhangers van de Gülen-beweging in Nederland worden bedreigd en ervaren intimidatie.”

De oproep van Erdogan-aanhangers tot een „grote schoonmaak” noemt Koenders „onacceptabel.”

Ook diverse organisaties uit de Nederlandse universitaire wereld luiden de noodklok over de situatie in Turkije. Zo keert het Interstedelijk Studenten Overleg zich tegen het ontslag van 1500 Turkse decanen. „De Turkse overheid treedt de academische vrijheid met voeten.”