Signe Berga (25) lacht opgelucht. Ze is blij dat ze kan zitten voor een interview en legt haar machinegeweer en helm met groene bladeren en takken naast zich neer. Het is zwaar, de militaire training bij de Letse Nationale Garde die bestaat uit vrijwilligers die hun land verdedigen. Berga draagt camouflagekleding en op haar gezicht zitten bruine vegen. „Normaal zie ik er niet zo uit. Ik ben een meisje-meisje. Make-up, rokje, hakken. En nu heb ik hier vier dagen niet gedoucht.”

Berga –student en assistent-advocaat– meldde zich in januari aan bij de Nationale Garde, vertelt ze op het bosrijke militaire oefenterrein Adazi, 25 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Riga. Uit eerbied voor haar overleden oma, een echte patriot, uit plichtsbesef om het Letse leger van 5000 man bij te staan en vanwege buurland Rusland.

De annexatie van de Krim in 2014 en de Russische betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne heeft bij Berga en haar landgenoten alle alarmbellen doen afgaan. Sindsdien hebben zich twee tot drie keer zo veel vrijwilligers bij de Nationale Garde –in totaal 8000 leden– aangemeld als de jaren daarvoor.

Vrijwilligers zoals Berga staan symbool voor de toenemende paraatheid in Letland. Op de top in Warschau valt de definitieve beslissing om een NAVO-bataljon naar het land te sturen. Zelf verhoogt Riga de defensie-uitgaven in 2018 naar 2 procent van het bbp, volgens NAVO-afspraken. De Nationale Garde heeft er sinds 2014 extra geld bijgekregen en het officiële leger wordt uitgebreid naar 6000 soldaten.

Ontspannen

In Adazi, waar deze middag het schieten op het programma staat, gaat het er onder de vrijwilligers ontspannen aan toe. Er wordt gelachen en van drillen is geen sprake. Rustig pakken de vrijwilligers hun rugzak in, gadegeslagen door professionele instructeurs die niet lopen te schreeuwen. Pas als Berga iets te lang wegblijft vanwege het interview roept een begeleider plagerig en langzaam: „Berga, Beeeergaaaa.” Ze dribbelt terug en voegt zich bij haar eenheid. „Ze zijn voor een deel soldaten”, zegt de toekijkende kapitein Normund Antonevics (38). „We horen hen niet te breken, zoals bij een echte militaire training.”

Letland kan rekenen op zijn vrijwilligers, vertelt stafchef Imants Ziedins (47) van de Nationale Garde trots op het hoofdkantoor in Riga. Buiten hangt de vlag van de NAVO. „De Nationale Garde zit verspreid over het land. De vrijwilligers wonen in steden en dorpen, kennen de omgeving en de mensen. Zodra ze iets verdachts zien, kunnen ze ingrijpen.” En als er een echte oorlog uitbreekt, vertrouwt hij op de NAVO.

Letten zoals Berga, Antonevics en Ziedins kennen hun geschiedenis met de Russen. In het Museum van de Bezetting in Riga valt op panelen te lezen hoe de Sovjet-Unie zich niets aantrok van de Letse onafhankelijkheid en het Baltische land in 1940 innam, onderbroken door een Duitse bezetting. In 1991 wist Letland zich te ontworstelen aan het Sovjetrijk en won het zijn soevereiniteit terug. Op het laatste paneel staat dat Letland is teruggekeerd in de boezem van de wereld: erkend door de Verenigde Naties, lid van de NAVO en de Europese Unie. Zij moeten de Letse onafhankelijkheid garanderen.

„De Russische annexatie van de Krim bracht de herinneringen aan 1940 naar boven”, zegt staatssecretaris Janis Garisons van Defensie in een vergaderzaal van zijn ministerie. Volgens hem heeft Letland sinds zijn onafhankelijkheid de Russen achter zich aan zitten. Hij somt op: een informatieoorlog, cyberaanvallen, de Russische geheime dienst die infiltreert en militaire activiteiten bij de grens. Garisons (44) erkent dat er geen directe militaire dreiging is. Maar Riga moet wel op zijn hoede zijn. De gebeurtenissen in Oekraïne had ook niemand verwacht, betoogt de staatssecretaris.

Hij spreekt zijn tevredenheid uit over de NAVO. „Wat we nu in twee jaar hebben bereikt, daar hadden we anders decennia over gedaan. De winst ligt in het grotere bewustzijn van het Russische gevaar. Alle huismoeders weten ervan. Oké, ik overdrijf, maar we praten er nu wel over.”

Afschrikking

Buitenlandcommentator Pauls Raudseps (52) noemt de NAVO-maatregelen stappen in de goede richting, zegt hij op zijn kantoor. Ze dienen ter afschrikking van de Russen. „Een inval gaat Moskou nu te veel kosten. Rusland kiest altijd een zwak land uit, zoals Georgië in 2008 en Oekraïne. Letland heeft niet alleen de NAVO, maar is ook goed georganiseerd. Onze instituten werken en geen Let denkt er twee keer over na om een Rus neer te schieten bij een invasie.”

Op het militaire oefenterrein Adazi voelt Signe Berga dat ze een rol van betekenis kan spelen voor haar land. „Ik hoef niet onder mijn bed te zitten.” Ze moet nog drie dagen volop trainen. Dan kan ze weer meisje-meisje zijn.