Meciars overwinning is een klap in het gezicht van Mikulas Dzurinda, die het premierschap in 1998 van Meciar overnam en er hard aan heeft gewerkt om Slowakije te laten voldoen aan de democratische en economische standaarden van West-Europa. Meciar deed daar niets aan, maar Dzurinda is het gelukt: vanaf 1 mei hoort zijn land bij de Europese Unie.

Extra bitter voor Dzurinda is dat zijn partijgenoot minister van Buitenlandse Zaken Eduard Kukan in de peilingen veruit favoriet was. Dat laatste verklaart mede de uitslag: veel aanhangers van Kukan vonden het niet nodig om te gaan stemmen omdat hij dacht men toch wel zou winnen. Uiteindelijk kwam slechts 48 procent van de kiezers opdagen en eindigde Meciar als eerste met 32,7 procent van de stemmen. Kukan (22,1 procent) werd ook nog voorbijgestreefd voor Meciars vroegere partijgenoot Ivan Gasparovic (22,3 procent).

Meciar, een voormalige bokser, werd na de eerste vrije verkiezingen in Tsjechoslowakije in 1990 premier van Slowakije. Hij speelde in op het Slowaaks nationalisme en het was grotendeels aan hem toe te schrijven dat Tsjechoslowakije in 1993 in twee onafhankelijke staten werd opgesplitst.

Als premier hield Meciar er een autocratische stijl van regeren op na. Zijn bewind was corrupt, hij manipuleerde de media, ging nogal flexibel om met de kieswet, zette de Slowaken op tegen etnische minderheden en kende weinig scrupules in de omgang met politieke tegenstanders. Zo wordt hij ervan beschuldigd de hand te hebben gehad in de ontvoering van de zoon van toenmalig president Michal Kovac in 1995. De economie bracht Meciar aan de rand van de afgrond.

Na de verkiezingen van 1998 sloten vier zeer verschillende partijen een monsterverbond om een regering te vormen zonder Meciar en diens Beweging voor een Democratisch Slowakije (HZDS). Onder Dzurinda’s leiding zorgde deze regering voor een economische inhaalslag. De economie is gegroeid, de inflatie gedaald. De hervormingen zijn echter ten koste gegaan van de levensstandaard van veel Slowaken.

De Slowaken vergeten graag”, zegt Peter Javurek, commentator bij de krant Sme. Ze zijn vergeten wat Meciar als premier heeft gedaan. Ze herinneren zich alleen de recente problemen.” En die zijn er legio. De belastingen zijn verhoogd, de prijs van basisvoedsel is gestegen en op pensioenen en werkloosheidsuitkeringen is bezuinigd.

Anna Didakova is een van de ouderen die tegen Dzurinda en zijn partijgenoten hebben gestemd. Wij gepensioneerden leven in moeilijke tijden.” Didakova heeft vertrouwen in zowel Gasparovic als Meciar, die het op 17 april bij de tweede ronde tegen elkaar moeten opnemen. Gasparovic, die in 2002 uit de partij van Meciar stapte, heeft de steun van de grootste oppositiepartij, Smer, die tegen alle hervormingen van de regering heeft gestemd omdat die de toch al arme Slowaken alleen maar nog veel armer zouden maken.

De verkiezingsuitslag verandert niets meer aan de toetreding van Slowakije tot de EU, zegt Grigorij Meseznikov, directeur van de denktank IVO, maar zal het vertrouwen van de EU in Slowakije er niet groter op maken. Als Meciar de tweede ronde wint, zal het Westen hem waarschijnlijk net zo argwanend benaderen als vroeger, al is het presidentschap een grotendeels ceremoniële functie. Wint Gasparovic, dan zal het vertrouwen van het buitenland niet veel groter zijn.

Veel Slowaken blijven desondanks vertrouwen op hun ”sterke man”. Hij is geen marionet”, zegt Milan Proksa, die geen problemen heeft met Meciars verleden en ook bij de tweede ronde op hem gaat stemmen. Hij is een fatsoenlijke kerel.”