Het blijft schokkend om te zien hoe Madonna en haar fans zingen dat het hun helemaal niets uitmaakt dat ze naar de hel gaan. En de videoclip waarin Lady Gaga doet alsof ze voor Jezus kiest maar er uiteindelijk met Judas vandoor gaat, is ook na vijf jaar nog altijd gruwelijk.

Maar anno 2016 is het anders in de popmuziek. De clips van de huidige Top 40 –een lijst met de populairste liedjes van het moment– zijn haast ingetogen, niet zo vulgair en zelfs ‘minder’ goddeloos ook.

Althans, zo lijkt het. De wereld erachter is echter minstens zo link, benadrukt Koos de Jong van Stichting Jijdaar. De ex-diskjockey is initiator van een nieuwe serie van vijf popmuzieklezingen met als titel ”What on earth…”. „De muziek en de verpakking lijken poeslief. Jongeren zeggen dan ook: „What on earth is hier nu mis mee?” Nou, dat laten we je vanavond zien.”

De aula van het Ichthus College in Veenendaal zit op deze eerste avond tjokvol. De aanwezigen –veelal jongeren en jongvolwassenen– krijgen in hoog tempo een lesje popmuziekgeschiedenis. Beelden van The Beatles, The Rolling Stones en Queen flitsen over het scherm. Bijbehorende beats dreunen door de ruimte, niet alleen te horen, maar ook te voelen.

Morgensterren

Even daarvoor is de gastheer van de avond, prof. dr. H. van den Belt, nóg verder teruggegaan in de geschiedenis. Zelfs naar het moment dat er nog geen geschiedenis was. „God vraagt in Job 38 waar Job was toen Hij de aarde maakte. In vers 7 gaat het over de morgensterren die vrolijk zongen. De morgensterren, dat zijn de engelen. Ze maakten muziek, nog voordat de mens er was. De oorsprong van muziek is dus hemels.”

De door De Jong genoemde „rotzooi” die deze avond ontrafeld wordt, lijkt echter regelrecht uit de hel te komen. En dat geldt niet alleen voor de satanische en godslasterlijke teksten van Lady Gaga en Madonna. De „ontmaskering” die Stichting Jijdaar beloofde te zullen bieden, krijgt haar hoogtepunt met een video van het „braafste jongetje uit de klas”: Justin Bieber.

Als De Jong deze naam noemt, ontstaat er reuring in de zaal. Deze tienerzanger is bij het grootste deel van de aanwezigen bekend, dat is wel helder. „Ons Biebertje reist met zijn moeder de hele wereld rond om optredens te geven. Hoe braaf wil je het hebben”, aldus De Jong. Gelach weerklinkt.

Schaars gekleed

De aanwezigen zien een video met de ontwikkeling van Justin Bieber. Zingt hij eerst nog ‘onschuldige’ liedjes over een schoolliefde, een vijftal clips verder rollebolt hij met een schaars geklede dame over het bed, ondertussen vrije seks, het bevredigen van eigen behoeften en het „doen waar je zin in hebt” bezingend. Hij noemt zijn fans ”Believers” en dankt hen voor hun geloof in hem.

Na de clip leest De Jong Psalm 1:1. „Welgelukzalig is de man die niet wandelt in de raad der goddelozen, noch staat op de weg der zondaren, noch zit in het gestoelte der spotters.” „Vind je Bieber nog steeds onschuldig”, vraagt De Jong de aanwezigen. „What on earth stopt hij in je hoofd?”

Nog zo’n voorbeeld is Adele, die een enorme hit scoorde met het nummer ”Hello”. „Een dame die na jaren haar ex-vriendje weer eens belt, wat kan dáár nu mis mee zijn”, stelt De Jong opnieuw. „Dit nummer bezingt verdriet, spijt, pijn… Weet je, ik maak me grote zorgen als ik hoor dat veel jongeren zich juist door háár getroost weten. Vind jij je troost bij Adele? Of bij Hem Die je toeroept: „Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven”?”

Events

Het gaat vanavond niet alleen over muziek, maar ook over zogeheten events: bijeenkomsten waar duizenden jongeren en ouderen naartoe gaan om rond een bepaalde muziekstijl „uit hun dak te gaan.”

Om aan te tonen dat ook reformatorische jongeren naar zulke muziekfeesten gaan, volgde Stichting Jijdaar de Facebookpagina’s van jongeren uit twee grote kerkelijke gemeentes uit het midden van het land: een gereformeerde gemeente en een hersteld hervormde gemeente. „Op basis van de informatie uit selfies en video’s die jongeren maakten, hebben we een video gemaakt om een beeld te geven van deze feesten”, aldus De Jong.

De meeste events hebben een religieus karakter. Op White Sensation in Amsterdam blijkt zelfs een complete kathedraal te zijn nagebootst. Kruisen hangen hoog boven de mensen. „En God is de diskjockey”, aldus de artiest. „Dit is de nieuwe religie”, stelt De Jong. „Kerken lopen leeg, maar events zijn mateloos populair. En zeg nu niet: hier gaan onze jongeren niet naartoe. Dat doen ze wél.”

Voor prof. Van den Belt is het na afloop duidelijk waarom popmuziek zo goed in elkaar zit. „De gevallen morgensterren, de duivelen, hebben voor hun val óók gezongen. Ze hebben hun muziek meegenomen. Vandaar dat ze zo goed weten hoe ze die maken moeten.”

Uit alle inhoudsloze, vulgaire en godslasterlijke teksten heeft prof. Van den Belt toch nog een waarheid opgevangen. „Een artiest zong: „Black is the identity we all share.” Daar heeft hij helemaal gelijk in. Geestelijk hebben we van onszelf maar één kleur: zwart. Allemaal. Daarom moeten we maar niet denken dat we beter zijn. Vanavond keken we in een spiegel, waarin we iets zien van wat er in ons hart leeft. Alleen genade bevrijdt je daarvan.”

„Muziek gaat over je hart”

In de popmuziek anno 2016 gaat het nergens meer over. Althans, zo lijkt het. Maar juist in die totale zinloosheid zit het venijn. Reden voor Stichting Jijdaar om een nieuwe serie van vijf poplezingen te starten. De eerste was vrijdagavond in Veenendaal.

Koos de Jong, initiator van en spreker tijdens de popmuziekavonden, wil de hedendaagse popmuziek ontmaskeren. „Toen we begonnen met het analyseren van de Top 40, de lijst van populairste liedjes, leek het allemaal redelijk braaf en netjes te zijn. Heel anders dan vijf jaar geleden.”

Toen startte Stichting Jijdaar een eerste serie popmuzieklezingen. Die veroorzaakten veel ophef en discussie, vooral door de bewust gekozen manier van confronteren. De Jong: „De videoclips en teksten waren vulgair, seksueel getint en ranzig. We hadden geen enkele moeite om aan te tonen dat muziek van Lady Gaga goddeloos is. Begrijpelijk dat de reacties heftig waren. Nu is dat wel anders.”

De Jong doelt op de leegheid van de hedendaagse liedjes. „Het lijkt nergens over te gaan, dus worden ze gemakkelijker geaccepteerd, ook door refojongeren. Het genre is nu van ”hi ha hondendrol, wat hebben we een lol”. Wat zou daar mis mee zijn?”

Op zondag

Volgens De Jong gaat muziek over je hart. „Als ik een broodje bij een onchristelijke bakker koop, heeft mijn geest daar geen last van. Maar popmuziek gaat écht naar binnen. De sfeer, de boodschap die al dan niet uitgesproken wordt; je raakt eraan gewend. Als je dag in dag uit hoort dat je voor jezelf moet leven, geloof je dan op zondag nog de boodschap dat je aan jezelf moet sterven?”

Juist hierom heeft Jijdaar gekozen voor de titel ”What on earth…”. „We willen jongeren na laten denken: wat vertellen die muzikanten je hier? Wat stoppen ze bij je naar binnen?”

Jijdaar hoopt tijdens de lezing zo veel mogelijk jongeren te ontmoeten. Niet om zich te vergapen aan de clips, benadrukt De Jong. „Laat ik helder zijn: als je wilt komen voor de kick en voor de clips, blijf dan maar thuis. We willen geen sensatie, we willen het hart van jongeren bereiken. De strijd om hun ziel is volop gaande, misschien niet zo zichtbaar als vijf jaar geleden, maar minstens zo heftig.”

Confrontatie

Godsdienstdocent Bart Bolier, die ook lezingen gaf over dit thema maar daar door tijdgebrek niet meer aan toekomt, waardeert het initiatief van Jijdaar, maar geeft wel aan dat veel valt of staat met de uitvoering ervan. „Jongeren waarschuwen en confronteren met het gevaar van popmuziek is hard nodig. Maar de mate waarin je confronteert, daarover kun je van mening verschillen. Confrontatie mag geen doel op zich worden.”

Zonden tonen is tot zonde verleiden, daar veranderen goede intenties niets aan, stelt Bolier. „Het tonen van een videoclip waarin alle Tien Geboden worden overtreden, gaat te ver. Mijn ervaring is dat een goede presentatie met fotobestanden net zo veel overtuigingskracht kan hebben bij jongeren.”

De drijfveer achter de poplezingen onderschrijft Bolier wel. „Refojongeren luisteren massaal naar popmuziek. Ook herken ik dat de hedendaagse liedjes onschuldig lijken maar het echt niet zijn.

Maar ja, we kunnen wel zeggen wat niet kan, maar ik blijf altijd met een gevoel van verlegenheid zitten als jongeren vragen: „Wat mag dan wél?” Zeggen wat níét kan is niet zo moeilijk. Aangeven wat op Bijbelse gronden wél kan; daar ligt de uitdaging. Er zou daarom meer goede geestelijke muziek gemaakt moeten worden, zeker voor onze jongeren.”

Radicaal gebroken

Hij brak een halfjaar geleden radicaal met popmuziek. Gerrit –„doe alleen maar een voornaam”– staat met drie vrienden te praten over de lezing van Stichting Jijdaar over popmuziek.

De macht van de muziek heeft hij aan den lijven ondervonden. „Ik had die nodig om rustig te worden. Niet de ‘brave’ muziek, maar de heftige. Maar een halfjaar geleden moest ik radicaal breken.” Hoe Gerrit daartoe kwam? Zijn antwoord is kort. „Door God. Hij alleen heeft me eruit gehaald. Alleen had ik het nooit gekund.”

Zijn kameraad Frank staat naast hem. Hij luistert nog wel naar popmuziek en herkende veel nummers die vanavond te horen waren. „De boodschap erachter is wel heftig, maar ik luister alleen voor de muziek. De teksten interesseren me absoluut niet. Als ik in de auto zit, wil ik gewoon een beetje luisteren, zonder direct te beseffen waarnaar ik luister. Zo’n lezing als vanavond zet je wel weer even stil. Maar in sommige liedjes zie ik echt geen kwaad.”

Stichting Jijdaar organiseert dit jaar nog vier avonden:

7 mei: Goes

2 juni: Apeldoorn

16 september: Gouda

22 oktober: Doorn