Kleinnijenhuis beschouwt het onderzoek als een buitenkansje. „Dat je als onderzoeksjournalist toegang krijgt tot zo veel gegevens, zo gedetailleerd, dat is uniek; ontzettend bijzonder. Deze database was tien keer zo groot als die van WikiLeaks. Het gaf ons een uniek inkijkje in een wereld die bedoeld is om dingen verborgen te houden. Dat is smullen.”

Meer dan 370 journalisten stortten zich op het onderzoek. Daarbij zijn wereldwijd meer dan honderd media betrokken. Verbazingwekkend dat geen van hen het afgelopen halfjaar iets liet uitlekken?

„Dat kun je wel zeggen, ja. Intern hebben we steeds gezegd: Hiervan mag niets voortijdig naar buiten komen. En dat is gelukt.”

Brievenbusfirma’s

Vanaf maandag onthullen Kleinnijenhuis en zijn collega’s van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) stukje bij beetje welke offshorebedrijven, brievenbusfirma’s en andere constructies door onder anderen staatshoofden en hun vertrouwelingen zijn bedacht om hun vermogen veilig te stellen.

Vanuit Nederland deden Trouw en het Financieele Dagblad mee aan het doorvorsen van meer dan 11,5 miljoen documenten, e-mails, spreadsheets en andere bestanden.

De eerste uitkomsten zijn vandaag onthuld, de komende dagen volgt er nog meer. Kleinnijenhuis voerde maandagmorgen al overleg over vervolgonderzoek.

Het wegsluizen van geld naar belastingparadijzen is toch geen nieuws?

„Er wordt vaak geïnsinueerd, maar dat dit op zo’n grote schaal gebeurt, hebben we nu aangetoond. We laten zien wie het zijn, hoe ze het doen, waar ze hun geld parkeren en wie hen daarbij helpt. Dat geeft toch een vollediger inkleuring. Het is geen gemakkelijke materie, dus wij willen de mensen laten zien wat er gebeurt. De vervolgvraag is: Willen we dat dit –voor een groot deel legaal– blijft bestaan?”

Oekraïne

Over de Oekraïense president, Petro Porosjenko, onthullen de onderzoeksjournalisten dat hij al jaren actief is in belasting­paradijzen. Best mogelijk dat dit de uitslag van het referendum van woensdag beïnvloedt, veronderstelt Kleinnijenhuis.

Welke rol speelt Nederland –met zijn brievenbusmaatschappijen– in de affaire?

„Wij hebben een aantrekkelijk klimaat voor individuen en bedrijven om op een leuke manier geld te parkeren zodat je de belastingen ontwijkt”, zegt de Trouwjournalist.

Welk effect verwacht u van de publicaties over de Panama Papers?

„Dat is lastig in te schatten. Deze wereld is bedoeld om buiten beeld te blijven. Je trekt er een deken af en ziet hoeveel beestjes eronder lopen.

Dit laat zien hoe de rijken en machtigen der aarde hun geld wegzetten. Het is niet aan een journalist om te bepalen wat ermee moet gebeuren.”

Lastig is dan dat veel constructies gewoon legaal zijn.

„We onthullen de komende dagen nog meer, ook over illegale handelingen. In de e-mails die we hebben ingezien, lazen we redenen zien waaróm mensen een constructie opzetten. Daarvan is dan nog maar de vraag of het binnen de wet past. Maar veel is inderdaad legaal. De vraag is vervolgens of we vinden dat dit legaal moet blijven.”

Alsof u daar geen mening over hebt…

„Ik heb me de afgelopen maanden verbaasd toen ik zag wat er allemaal mogelijk is. Ik hoop dat als mensen onze artikelen lezen, ze zich ook verbazen.

Veel constructies zijn nu nog legaal, en dat verandert alleen als mensen het niet langer accepteren.”

Kleinnijenhuis zegt te verwachten dat de druk op regeringen om hier iets aan te doen, zal toenemen. „Dat is na eerdere onthullingen, zoals over Zwitserland en Luxemburg, ook gebeurd”, zegt de Trouwjournalist. „Er is de afgelopen tien jaar al veel minder 
mogelijk geworden dan eerder. Maar geld is net als water: het zoekt de weg van de minste weerstand.”