De dagen van illegale migratie naar de Europese Unie zijn geteld, jubelde EU-president Donald Tusk dinsdagmorgen. Premier Rutte noemde het Turkse migratieplan intussen „zeer kansrijk.” „De Turken hebben de doelpaal in positieve zin verplaatst, maar we zijn er nog niet.”

De Turkse premier Ahmet Davutoglu verraste velen maandag door een nieuw wensenpakket op tafel te leggen. Het land bood aan om alle migranten die illegaal de oversteek naar Europa maken weer op te nemen, op voorwaarde dat Europese landen erkende vluchtelingen uit Turkse vluchtelingenkampen laten overkomen.

Het doel van het plan is het verdienmodel van de mensensmokkelaars kapot te maken en migranten te ontmoedigen om hun geld en leven in de waagschaal te leggen voor een oversteek naar Europa. Legale migratie moet de enige manier zijn om naar Europa te komen.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel zei na de top dat de EU-leiders de „belangrijkste punten” van de plannen van Turkije ondersteunen. Het uitvoeren ervan zou een „doorbraak” kunnen betekenen, zei Merkel.

De EU en Turkije spraken af om de toegekende 3 miljard euro sneller uit te betalen om de leefomstandigheden in vluchtelingenkampen in Turkije te verbeteren. Bovendien denkt de EU na over aanvullende gelden. Turkije heeft gevraagd om een verdubbeling. Daarnaast zullen het proces om Turken sneller visumvrij naar Europa te laten reizen en de onderhandelingen over toetreding tot de EU worden versneld.

Tusk gaat samen met de Turken de voorstellen verder uitwerken, zodat er op een al geplande top eind volgende week knopen kunnen worden doorgehakt.

Er zitten echter nog wel wat haken en ogen aan de eisen van Turkije, stellen experts. De Amsterdamse advocaat Igna Oomen, gespecialiseerd in asielrecht, toonde zich dinsdagmorgen „verbaasd” over het voorlopige akkoord. „Ik heb er mijn twijfels over”, aldus Oomen desgevraagd. „Het akkoord heeft iets weg van pingpongen met mensen.” „Vluchtelingenkoehandel”, noemde directeur Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling het plan op Twitter.

Oomen wijst erop dat iedereen die voet op Europese bodem zet en asiel aanvraagt, recht heeft op een zorgvuldige procedure. „De vluchteling kan bij een afwijzing ook nog eens in beroep bij een rechter. Op het moment dat Europa of Nederland zegt: „Wij sturen u zonder beoordeling terug naar Turkije”, gaan ze in de fout.”

Volgens de advocaat breekt nood ook nu geen wet. „Artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is een zeer absoluut artikel waar je niet aan voorbij kunt gaan.”

Migratiedeskundige Leo Lucassen sprak op Twitter van „een brevet van onvermogen van de EU.” „Screen asielzoekers in Turkije en neem degenen op die aan de criteria voldoen”, stelde hij.