# Ontkerkelijking Als er steeds minder mensen naar de kerk gaan en lid zijn van een kerk, spreken we van ontkerkelijking. Dit betekent niet meteen dat mensen niet meer (ergens in) geloven, maar dat ze hun geloof niet meer aan een kerk verbinden. ## Ontkerkelijking in cijfers Rond 1900 ging 90% van de Nederlanders naar de kerk. In 1958 was dat nog maar 75% en in 1995 40%. In 1999 bezocht twee derde van de bevolking zelden of nooit een kerk, in 2010 was dat driekwart en in 2021 waren het vier op de vijf mensen die nooit een kerk vanbinnen zagen. ## Kerkbezoek

	Minimaal eens per maand	Een keer per week of vaker
2011	17%	10%
2021	13%	8%

Er is verschil tussen godsdienststromingen in ontkerkelijking. Binnen de Rooms-Katholieke Kerk (RKK) is de ontkerkelijking het snelst gegaan. In 1980 ging 24% van de leden van de RKK naar de kerk, in 2004 was dat nog maar 8% (bron: Godsdienstige veranderingen in Nederland’, SCP.) Ook in andere kerkgenootschappen is sprake van ontkerkelijking, maar minder dan in de RKK. Van de Gereformeerden ging in 1977 86% van de leden naar de kerk, in 2000 is dat nog 70% (bron: CBS). Van de Hervormden ging het percentage kerkgangers in die periode van 42% naar 36%. Overigens heeft het CBS de categorie "Gereformeerden" nooit goed gespecificeerd en lijkt het erop dat het bureau hier alle leden van kerkgenootschappen met "Gereformeerd" in hun naam mee aanduidt. Er zijn verder ook regionale verschillen en verschillen in leeftijdsgroepen. In de Biblebelt wonen bijvoorbeeld de meest trouwe kerkgangers. ## Ontstaan ontkerkelijking Wanneer ontstond ontkerkelijking in Nederland? Vanaf de jaren zestig is de ontkerkelijking een stuk sneller gegaan dan in de periode daarvoor. In de jaren zestig werd Nederland van een behoudend land een progressief land, met de opkomst van de televisie, de seksuele revolutie, gezagsrevolutie en toenemende individualisering. Mensen gingen twijfelen aan de oude zekerheden en gingen hun geloof zelf vormgeven. Vanaf die tijd begonnen kerken snel leeg te lopen. Als tegenreactie ontstond er een reformatorische zuil, met eigen scholen en een eigen krant, om het wereldse gedachtegoed buiten de zuil te houden. ## Wat zijn de oorzaken van ontkerkelijking? Ontkerkelijking kent een aantal redenen. 1. Secularisatie, verval van christelijke wortels. Door verwereldlijking in denken en handelen, ook binnen de kerk, denken steeds meer mensen dat ze zonder God ook een prima leven kunnen hebben. 2. Individualisering. De kerk is ook een sociaal instituut. Doordat de individualisering toeneemt, zijn er steeds meer mensen die hun geloof buiten de kerk vormgeven. Ook het ontbreken van de band in een kerk kan ervoor zorgen dat mensen de kerk op een moment vaarwel zeggen. 3. Sociale oorzaak. Veranderingen in de maatschappij kunnen ontkerkelijking veroorzaken. Denk aan meer welvaart, een grotere mobiliteit, een hoger gemiddeld opleidingsniveau, de komst van de tv. 4. De postmoderne tijdgeest, verandering in denken. Meer mensen twijfelen aan het bestaan van God. Zeker als kinderen ouder worden en meer contact met niet-kerkelijke mensen hebben, kan er twijfel ontstaan over het geloof en de kerk. Andere normen en waarden zorgen ervoor dat de kloof tussen kerk en samenleving groter wordt. Ook de schijnbare tegenstelling tussen geloof en wetenschap kan ertoe leiden dat studenten afscheid nemen van de kerk. 5. De kerk zelf. Als in kerken niet meer de kern van het Evangelie gepreekt wordt, is er sprake van meer kerkverlating. In vrijzinnige kerken is het ledenaantal veel harder teruggelopen dan in de bevindelijk gereformeerde kerken. ## Ontkerkelijking wereldwijd In West-Europa zet de ontkerkelijking door, maar in andere werelddelen is dat niet zo. In Afrika en Azië groeit het christendom juist. In sommige landen worden kerkdiensten verboden, maar de kerk zelf groeit. Zie ook [christenvervolging](https://www.rd.nl/tag/199-christenvervolging?page=1) en [secularisatie](https://www.rd.nl/tag/726-secularisatie?page=1). ## Gevolgen ontkerkelijking 1. Afnemen van de moraal 2. Toename van eenzaamheid 3. Verlies aan zingeving 4. Afname van het aantal vrijwilligers. Veel vrijwilligers zijn lid van een kerk, het geloof is vaak de belangrijkste drijfveer voor het doen van vrijwilligerswerk. 5. Leegstand van kerken

Dr. Vreekamp begraven

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?