Vier jaar geleden koos 17 procent van de blanke evangelicale jongeren voor de Democratische presidentskandidaat. Bij de komende verkiezingen zal dat rond de 25 procent zijn, verwacht Robert P. Jones, directeur van het Public Religion Research Institute in San Antonio (Texas).

De ongenuanceerde uitspraken van Trump dragen er volgens Jones zeker toe bij dat een groep evangelicale jongeren zich afwendt van de Republikeinen, de partij die traditioneel de politieke thuishaven is van orthodoxe, blanke protestanten. Maar zijn campagne is niet de voornaamste reden van de wijziging.

Jones: „Moderne evangelicale jongeren vinden andere waarden belangrijk dan hun ouders. Die maakten zich druk over ethische vragen rond abortus, euthanasie en het homohuwelijk. Daarom stemmen ze op de Republikeinen. Bij die partij is op deze terreinen meer winst te halen dan bij de Democraten. Jongeren vinden die vraagstukken zeker niet onbelangrijk. Ook zij zijn tegen abortus en euthanasie. Maar hun kritiek is dat de ouderen en ook de Republikeinse Partij zich voor een te beperkte set ethische onderwerpen inspannen. De jeugd vraagt aandacht voor thema’s als klimaat, sociale ongelijkheid, vrede en raciale vragen. Daar hebben de Democraten altijd meer aan gedaan.”

Komt bij dat een groeiend deel van de evangelicale jongeren genuanceerder kijkt naar homoseksualiteit. „Voor hen is het geen probleem dat Hillary Clinton zich positief heeft uitgelaten over het homohuwelijk”, stelt Jones.

Zijn analyse wordt gedeeld door David P. Gushee, predikant en hoogleraar ethiek aan de Mercer University in Atlanta (Georgia). Dat de interesse voor progressieve ideeën bij studenten er is, noemt hij „geen nieuws.” „Die zijn altijd al moderner in hun opvattingen geweest dan hun ouders. Overigens waren hun vaders en moeders dat ook toen die zelf studeerden. Nieuw is dat deze progressieve gedachten en daarmee de aanhang van de Democraten groeit bij de evangelicale middenklasse. De polarisatie in de samenleving draagt daar inderdaad aan bij. In die zin is Trump een aanjager van dit proces.”

Daarnaast wijst zowel Jones als Gushee erop dat de oude ethische thema’s zoals abortus en homoseksualiteit wat uitgesleten raken. „Mensen worden moe van het steeds maar weer vechten voor een zaak die allang beslist is”, stelt Jones. „Ze beseffen dat de abortuspraktijk niet teruggedraaid kan worden. Een totaalverbod komt er niet meer. Dat geldt feitelijk ook voor het homohuwelijk. Daarom spannen ze zich liever in op terreinen waar nog wel winst valt te boeken.”

Gushee constateert dat de strategen van de Democratische Partij ook gaan inzien dat er voor hen potentieel is te vinden bij de blanke evangelicalen. Hij wijst erop dat kandidaten van die partij meer dan vroeger spreken over hun geloof. „Vanaf de Tweede Wereldoorlog tot de komst van Obama bestond het beeld dat de Republikeinse presidenten gelovig waren en de Democraten niet. Terwijl dat echt onzin is. Reagan, die nu door behoudende evangelicals zeer geprezen wordt, zag zelden een kerk vanbinnen. En Bush senior was bepaald ook niet kerkelijk. McCain, de kandidaat die verloor van Obama, kwam er ook eerlijk voor uit niet kerkelijk te zijn. Maar het probleem was dat de Democratische leidslieden zwegen over hun geloof. Totdat Obama gewoon vertelde dat hij naar de kerk ging.”

Het is tegen die achtergrond dat Hillary Clinton ook meer dan voorheen spreekt over haar persoonlijk geloof. Al blijft ze daar terughoudend in. „Geloof mag geen middel zijn in een partijpolitieke strategie”, zei ze onlangs tijdens een toespraak.

Jones noemt het „de humor van de geschiedenis” dat er bij blanke evangelicale jongeren meer steun komt voor de Democraten. „Feitelijk zijn ze daarmee traditioneler dan hun ouders die Republikein zijn, zeker als ze in zuidelijke staten wonen. Alleen beseffen ze dat meestal niet.”

De politicoloog uit San Antonio verwijst daarbij naar de 19e eeuw, toen blanken in zuidelijke staten vooral Democraat waren omdat die partij tegen afschaffing van de slavernij was, hetgeen de Republikeinen juist bepleitten. „Dat duurde tot na de Tweede Wereldoorlog. Toen verschoten blanke protestanten van politieke kleur. De eerste stoot gaf de Republikeinse president Truman, die de Democratische Partij neerzette als de partij die streed voor burgerrechten voor niet-blanken. Toen vervolgens in de jaren zeventig vooral de Democraten legalisering van abortus verdedigden, kwam de grote omwenteling. Het moreel verval dat de evangelicals verontrustte, leidde tot de opkomst van de Moral Majority. Die beweging steunde de Republikeinen en bekritiseerde de Democraten dat ze de secularisatie en de morele neergang stimuleerden. Maar vanouds hadden de Democraten veel steun bij blanke evangelicals.