Als Bart van U. op zaterdag 8 februari 2014 oud-minister Borst met tientallen messteken om het leven brengt, doet hij dat in een „opwelling.” Althans, dat woord gebruikte zijn advocate mr. Noël­le Pieterse donderdag. Ze deed dat nadat bekend werd dat Van U. de moord op de oud-minister had toegegeven.

Van U. bekende dit donderdag achter gesloten deuren bij de rechter-commissaris (onderzoeksrechter). De verdachte beweert dat hij van God de opdracht kreeg om de verantwoordelijke voor de euthanasiewet te doden. Borst, die minister voor Volksgezondheid was, stond bekend als een voorvechtster van euthanasie.

Doodslag

Een opwelling dus, aldus de raadsvrouw, die nadrukkelijk niet wilde spreken van een psychose. Bart van U. was eigenlijk van plan om die zaterdag aan Borst opnieuw te vragen om adressen van de oud-premiers Kok en Balkenende. Maar „ineens”, aldus Pieterse, stak hij toch in op Borst.

Woorden als ”opwelling” en ”ineens” passen bij uitstek bij het juridische begrip doodslag. Bij doodslag is er géén van tevoren overdacht plan om iemand te vermoorden. Doodslag speelt bijvoorbeeld als iemand in een vlaag van woede bij een plotselinge café­ruzie iemand ombrengt.

Op doodstraf staat een (fors) lagere straf dan op moord. Moord gaat uit van „voorbedachten rade.” Ofwel: iemand heeft zijn moordplan welbewust overdacht en ook voorbereidingen getroffen. Liquidaties in de onderwereld zijn bijvoorbeeld duidelijke voorbeelden van moord.

Het is maar zeer de vraag of het openbaar ministerie, in deze zaak vertegenwoordigd door drie vrouwelijke officieren van justitie, ook op de lijn zit dat Van U. in een „opwelling” de bewindsvrouw in Bilthoven doodstak.

Voorstelbaar is dat het OM Van U. wil laten veroordelen voor moord. De redenering van justitie zou kunnen zijn dat Bart van U. wel degelijk een vooropgezet plan had om Borst te vermoorden. Hij zocht op internet naar haar naam. Hij fietste die zaterdag 8 februari tientallen kilometers, van zijn woonplaats Rotterdam naar Bilthoven. Toen kan hij volop de tijd hebben gehad om zijn moordplan te overdenken, kan justitie gaan betogen. En Van U. was al eerder bij Borst aan de deur geweest – volgens de advocate om te informeren naar de adressen van Kok en Balkenende.

Tbs

Aanklagers en verdediging zijn het erover eens dat Van U. psychisch ziek is. Hij is schizofreen verklaard en lijdt aan waanideeën.

Cruciale vraag is of de rechter Van U. bijvoorbeeld stérk verminderd toerekeningsvatbaar of gehéél ontoerekeningsvatbaar verklaart. Voor de hand ligt dat hij in ieder geval veroordeeld wordt voor tbs. Die kan in theorie levenslang duren.