Op zijn haar na is iedere grijsheid hem letterlijk en figuurlijk vreemd. De kleding is zwart-wit, de uitspraken soms ook. „Ik bijzonder? Welnee, Rinus is een heel gewone jongen.”

Wie de pastorie in Elspeet probeert te benaderen, krijgt eerst met de pastoriehond te maken. Die zet een grote keel op, maar begint te kwispelen als z’n baas in de deuropening verschijnt. Ds. Van Kooten gidst het dier behendig naar z’n mand achter de bank in de grote studeerkamer.

In die studeerkamer regeert het geschreven woord. Overal langs de hoge wanden staan boeken. Op het bureau staat een computer te zoemen. Ernaast ligt een oud, vergeeld boek opengeslagen. „Vader Brakel. Ik studeer graag.”

Scheepswerf

Van Kooten, vader van dertien kinderen, bereikte de kansel via een omweg, zoals hij het zelf noemt. „Ik had alleen een mavodiploma en moest dus flink studeren. Dat deed ik allemaal naast m’n werk op een scheepswerf.”

Van Kooten heeft nooit overwogen een aanvraag te doen om predikant te kunnen worden op de zogenoemde singuliere gaven. „Er is in m’n leven veel waarvoor ik me moet schamen. Maar ik heb altijd gezegd: Als ik op de kansel mag komen, dan wil ik me niet hoeven schamen voor de manier waarop ik daar gekomen ben.”

Toen hij acht jaar oud was, schreef Marinus al preekjes. „Dat was veel godsdienstig gekletst, hoor. Maar het laat wel zien dat die begeerte tot het ambt er al jong was. En die werd later niet weggenomen toen de Heere werkelijk in m’n leven kwam.”

Op tweede kerstdag 1990 werd Van Kooten tot predikant bevestigd in de hervormde gemeente van Montfoort. „Ik heb die gemeente 15,5 jaar mogen dienen. Met veel liefde. Daarna was er Scherpenisse en nu Elspeet. Ik weet dat ik in die gemeenten zijn moest en zijn moet, maar ik ga in dit verband niet vertellen waarom.”

Tijdens de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland, in 2004, besloot de kerkenraad van de hervormde gemeente van Montfoort niet mee te gaan met de kerkvereniging. Ds. Van Kooten: „De scheuring geeft dit jubileum een zwart randje.”

De predikant bleef verbonden aan de gemeente van Montfoort, die kerkelijk onderdak zocht bij de Hersteld Hervormde Kerk. „Maar ik ben wel altijd lid gebleven van de PKN. Daarom heb ik destijds ook m’n schorsing als predikant van die kerk aangevochten. En ik ben in het gelijk gesteld. Ik heb gezegd: Ik ben nooit weggegaan, ben gewoon hervormd gebleven maar ik wil deze gemeente niet in de steek laten. Dat heeft er uiteindelijk in geresulteerd dat ik twee jaar lang betaald ben door de hersteld hervormde gemeente van Montfoort. Ik heb in die tijd het salaris dat ik van de PKN kreeg netjes teruggestort.”

Hij schuift achteruit in z’n stoel en kan een glimlach niet onderdrukken. „Ik kreeg een felicitatie van de voorzitter van de synode, ds. Van den Broeke. Tegelijk was er een briefje van de financiële afdeling in Utrecht dat ik nog geen gratificatie kreeg omdat ik maar 23 jaar in dienst geweest ben bij de kerk.” Hij wuift met z’n hand. „Dat scheelt me natuurlijk niks, dat geld. Maar het is een bijzondere situatie.”

Ds. Van Kooten veroorzaakte rond de scheuring ophef door de vorming van de Protestantse Kerk „duivelswerk” te noemen. „Daar neem ik geen woord van terug. Kijk eens wat het heeft veroorzaakt. De onderlinge verwijdering tussen broeders van hetzelfde huis gaat me zeer aan het hart.”

Toch wilde u de Protestantse Kerk niet verlaten.

„Nee. Toen ze in Montfoort in een loods gingen kerken, heb ik gezegd: Ik ga niet mee. Dat kan ik niet. Want de vorming van de PKN mag duivelswerk zijn, de HHK is mensenwerk. En waar ik op wachtte, was een Godswerk. Maar dat kwam er niet. Dus bleef ik. En heb vervolgens het beroep naar Scherpenisse aangenomen. Dat was niet makkelijk, maar het kon niet anders. Ik wil graag in de PKN staan zoals ds. Jac. van Dijk, over wie ik een biografie schrijf, stond ten opzichte van de kerkorde van 1951. Hij noemde dat „een kerkorde uit de hel” en vroeg bij het doen van geloofsbelijdenis de catechisanten dan ook of ze zich onder het opzicht en de tucht van de kerk wilden stellen voor zover dat in overeenstemming is met Gods Woord. Dát is het.”

U bevestigde de afgelopen jaren, buiten alle kerkelijke regels om, twee mannen tot predikant: J. G. van Tilburg en G. Bijkerk.

Fel: „Als er in de PKN dominees rond mogen lopen die zeggen dat God níét bestaat, dan mag ik mannen tot dominee bevestigen die belijden dat God wél bestaat. Zo simpel is het voor me.”

Bent u veranderd in de afgelopen 25 jaar?

„Niet in m’n prediking. Wel heb ik door alles minder vertrouwen gekregen in mensen. Maar dat is niet zo erg. Als predikant moet je afzien van mensen. En de kerkgangers moeten langs de dominee heen kunnen kijken. Dat valt niet mee, want soms zien mensen toch veel Rinus op de preekstoel. Maar ze moeten” –hij wijst met z’n vinger naar boven– „Hém zien. Die ene Naam, daar moet het óver en óm gaan.”

Hij zwijgt, veegt over z’n mond. „Dr. J. J. Buskes noemde de kansel een gevaarlijke plaats voor een predikant. En wat had hij gelijk.”

Marinus van Kooten

Marinus van Kooten werd op 5 oktober 1958 geboren in Utrecht en groeide op in Jaarsveld. Na de mavo studeerde hij, naast zijn dagelijks werk op een scheepswerf, via het LOI om toegelaten te worden tot de vooropleiding van de theologische faculteit. Van 1984 tot 1990 studeerde hij aan de zaterdagopleiding van de theologische faculteit te Utrecht. Hij diende de gemeenten Montfoort (1990), Scherpenisse (2006) en Elspeet (vanaf 2010). Ds. Van Kooten publiceerde onder meer de boeken ”Blank en rood. 52 meditaties rondom het Hooglied”, ”De houten broek”, ”Vier mannen van Heidelberg” en ”Vrouwen der reformatie”.

Lees ook

Ds. M. van Kooten doet intrede in hervormd Elspeet (De Waarheidsvriend, 07-10-2010)

Ds. M. van Kooten doet intrede in Scherpenisse (Reformatorisch Dagblad, 26-06-2006)

Ds. Van Kooten neemt afscheid van Montfoort (Reformatorisch Dagblad, 21-06-2006)

Ds. M. van Kooten – interview (Oude Paden, 01-12-2002)

Kand. Van Kooten doet intrede in herv. Montfoort (Reformatorisch Dagblad, 27-12-1990)