Nieuwjaarsmorgen op Lesbos. Op het strand van Yogi Beach, niet ver van het stadje Molyvos, is het stil. De wind die de afgelopen dagen witte koppen op de golven blies, blijft deze morgen liggen, de temperatuur hangt rond het nulpunt.

Terwijl de zon langzaam tevoorschijn komt en de zwarte zee in een blauwe deken verandert, wacht een tiental vrijwilligers van internationale organisaties op de eerste bootvluchtelingen van het jaar. Niet tevergeefs; het is 08:51 uur als de eerste melding binnenkomt dat er in het 8 kilometer brede stuk zee tussen Turkije en Griekenland mensen met oranje zwemvesten zijn gesignaleerd. Bootvluchtelingen. Aan boord van de rubberboot, die bij aankomst de meeste lucht kwijt is, zijn 30 verkleumde mensen. De eerste bootvluchtelingen van 2016 zijn mannen, een enkele vrouw en een paar kleine kinderen.

Wachten

Terwijl er op deze eerste morgen van het nieuwe jaar twee boten aan de Griekse kust aankomen, wachten zo’n 70 kilometer verderop honderden mensen op het moment dat ze zich officieel als vluchteling kunnen registreren. Dit gebeurt in kamp Moria, niet ver van de hoofdstad van het eiland, vanwaar de bootvluchtelingen na de registratie naar de ferry rijden die hen naar het Griekse vasteland brengt.

Afgelopen zomer kampten de getraumatiseerde reizigers met uitdroging en oververhitting tijdens hun wachttijd van twee tot zes dagen. Inmiddels is het oppassen dat er niemand onderkoeld raakt. In dit grijze, kale landschap houden de Afghanen, Iraniërs en Irakezen zich warm door met elkaar hoepeltje te springen, thee te halen in de tent van een van de hulporganisaties of een vuurtje te stoken van wat karton of een verdwaalde tak.

Bij een van die kleine vuurtjes zit de 32-jarige Zemar met een aantal vrienden. Ze zijn op weg naar Zweden, Zwitserland of Nederland en wachten in kleine eenpersoonstenten op het moment dat ze hun reis kunnen hervatten. Waarom ze juist naar dat ene land willen, weten ze niet. Evenmin wat ze ervan verwachten. „Eindelijk naar school”, glundert een van de mannen.

Zijn vriend, op weg naar Zwitserland, hoopt dat hij een vrouw vindt om mee te trouwen. „En ik hoop dat ik kan gaan voetballen.” Zemar zelf is wat minder zeker van zijn wensen voor het nieuwe jaar. Hij is erg onzeker, vertelt hij terwijl hij zijn handen bij het kleine vuurtje warmt. „Ik heb echt geen idee wat ik van dit jaar kan verwachten.”

Dromen

Dromen van een nieuw leven in een nieuw jaar terwijl je niet weet of je als vluchteling de Europese Unie mag toetreden; het valt in Moria niet mee. Op het troosteloze terrein vol tenten en verkleumde mensen staat de 20-jarige Eraj te kijken naar wat landgenoten die zich vermaken met de vrijwilligers die hier rondlopen.

„Morgen vertrek ik”, zegt hij. „Ik hoop op een goede reis. En daarna wil ik een goede ict’er worden en andere mensen te helpen.” De Afghaan, op zoek naar een beter leven, is goedgemutst maar ook afwachtend. „Als ik in Europa ben, heb ik eindelijk een toekomst.”

Terwijl Eraj zich voorbereidt op de laatste nacht in kamp Moria, pakken tientallen Syriërs in een ander gedeelte van het kamp hun bezittingen bij elkaar om straks de boot te kunnen nemen die hen naar Athene brengt. In een van de winddichte tenten, die exclusief voor de Syriërs zijn, staat een man van begin dertig zijn telefoon op te laden. Op de vraag wat hij zich wenst voor het nieuwe jaar, springen de tranen hem in de ogen. „Ik wil vrede. Vrede in mijn land, zodat niemand meer hoeft te vluchten. Ik hoop echt dat dit in 2016 werkelijkheid wordt.”

Als we even later Moria verlaten en nog een laatste keer naar de Syriër in de tent zwaaien, roept hij ons na. „Happy new year!” Een Griekse politieagent bij het registratiepunt knikt instemmend. „We gaan voor een gelukkig nieuwjaar.”

Dit is het eerste deel van een drieluik over de winter op Lesbos.