„Ook Juliana had geen antwoord op levensvragen”
Inwoners van Soest rouwen dezer dagen niet alleen om het verlies van een Nederlandse prinses, maar ook om het verlies van een vorstin die „het instituut koningschap in het dorp een gezicht gaf.”
Orgeltonen klonken maandagavond terwijl de bezoekers van de herdenkingsdienst een plaats zochten. De Oude Kerk van Soest raakt vol. In het liturgisch centrum branden enkele kaarsen. Buiten regelen natgeregende mannen in oranje hesjes het verkeer.
Het zijn vooral oudere mensen die de dienst bijwonen. Mensen die prinses Juliana kenden van het boodschappen doen. Oud-personeelsleden van Paleis Soestdijk. „Toen ik het hoorde van Juliana moest ik huilen”, zegt mevrouw G. L. Brons-Hoekman. „Veertien jaar woonde ik in Baarn. Soms zag ik haar tijdens het winkelen. Ik heb zaterdag brieven geschreven aan prins Bernhard en aan koningin Beatrix. Ter nagedachtenis aan prinses Juliana zijn radio en televisie twee dagen lang niet aangeweest.”
Volgens ds. P. van Winden, voorzitter van de raad van kerken in Soest, gonst het al dagenlang in het dorp. „Het overlijden van prinses Juliana als persoon brengt een schok teweeg. We zijn vanavond bij elkaar om terug te kijken naar wat geweest is en om ons voor te bereiden op wat ons de komende dagen te wachten staat.” Psalm 90 vult de schaars verlichte ruimte met de houten stoelen.
De burgemeester van Soest, drs. J. J. L. M. Janssen, memoreert vervolgens verschillende gebeurtenissen uit het leven van de oud-vorstin. „Het overlijden raakt ons hart, in het bijzonder vanwege de band die zij had met Soest.” Prinses Juliana en prins Bernhard betrokken na hun huwelijk Paleis Soestdijk. De toenmalige burgemeester van Soest zei destijds, in 1937: „Niet koud historisch, doch warm metterdaad onderhouden de bewoners van het paleis contacten met Soest.”
„Het koningschap is een instituut”, zegt ds. Van Winden. „De monarchie is onderdeel van de staatsvorm. Maar in Soest was het koningschap een instituut met een gezicht en dat gezicht was koningin Juliana. Juist als koningin heeft Soest haar persoonlijk gekend.”
Wat doen wij hier, wat is er na de dood? Vragen waar volgens de predikant niemand de antwoorden op weet. „Koningin Juliana zou de laatste zijn die dat zou zeggen. Ze was zich bewust van het feit dat ons verstand te beperkt is om de waarheid te bevatten. Tegelijk komt zij naar voren als zeer gelovig mens die stond in een eeuwenoude traditie van mensen die iets gezocht of ervaren hebben van een macht die sterker is dan de dood. Soms vonden mensen daar een woord of naam voor.”
Ds. Van Winden vergelijkt prinses Juliana met David, naar aanleiding van Psalm 103. „Ze zei eens dat ze het erg vond als mensen bij haar niet zichzelf waren, want ze wist dat ook zij fouten maakte. Dat was net zo vanzelfsprekend als bij koning David. God blijft ons niet aanklagen, koestert geen wrok, werpt de zonde ver van ons. Juist door zijn geloof was David, door zijn lot en bestemming heen, een vrij mens. David gaf weinig om protocol, kende zijn eigen falen. Maar hij kende ook het vertrouwen op Gods liefde, die eeuwig is. Zonder bewijzen of zeker weten op enige manier. Iets van Davids inspiratie kom je tegen bij mensen. Misschien ook bij prinses Juliana. Ze was wars van protocol, liep bewust naast de rode loper.”
Vier generaties, van heel jong tot heel oud, doen voorbede. „Wij bidden U voor Juliana, die onze lieve koningin was. Wij danken U voor alles wat zij voor ons volk heeft gedaan. Wilt U haar gelukkig maken? Dank u wel.” En: „Vader van alle generaties. In onze ouderdom worden we ons bewust van het verleden, van de lange weg die wij samen zijn gegaan. Van de moeilijke jaren van oorlog en wederopbouw. We beleefden haar als moeder des vaderlands. We bidden u dat onze kinderen hun vrijheid koesteren als een zeer groot goed. Zegen haar en bewaar haar altijd met Uw liefde.” De herdenkingsdienst wordt besloten met het zesde couplet van het Wilhelmus.