„Door zijn geografische ligging heeft IS Italië in het vizier. Via de Middellandse Zee is er direct toegang tot de IS-gebieden, en via de Alpen ligt de Balkan open.” Dat zegt een van de hoofdrolspelers van de Italiaanse bestrijding van het terrorisme, die wegens de aard van zijn functie anoniem wil blijven.

Het zou niet voor het eerst zijn dat Italie doelwit is van terrorisme. In de jaren 70 en 80 vonden in het land afschuwelijke aanslagen plaats, waaronder de bomaanslag op het treinstation van Bologna (1980), waarbij 85 mensen omkwamen. Alle aanslagen werden gepleegd door binnenlandse terreurorganisaties, zoals de Rode Brigades. De laatste aanslag was die in 1985 op Fiumicino, het internationale vliegveld van Rome, toen een Palestijns terreur­commando tien mensen doodschoot.

Het jihadistisch terrorisme heeft nog geen ellende aangericht. Sinds 9/11 is er sprake geweest van één incident geweest, dat meer een poging tot een aanslag was, aldus de terreurspecialist.

„Een Libiër wilde zich in oktober 2009 opblazen bij de ingang van een kazerne in Milaan, maar richtte geen noemenswaardige schade aan. De enige die gewond raakte, was hijzelf.” De man had thuis een gordelbom gefabriceerd, maar zich niet had gehouden aan de juiste ‘receptuur’ voor chemicaliën.

Het aantal uit Italië afkomstige strijders bij IS is intussen laag. Volgens cijfers van onder meer de Verenigde Naties zouden in Irak en Syrië ruim 1500 Fransen, 700 Engelsen en 700 Duitsers vechten. Het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken komt met een getal van nog geen honderd strijders uit Italië.

Mogelijk heeft dat te maken met Italië’s sterk gecoördineerde en preventieve aanpak. „We beschikken over een veiligheidskoepel waarbinnen de belangrijkste diensten, zoals de politie, de militaire politie, de financiële politie, de gevangenispolitie en de inlichtingendiensten, elkaar wekelijks of vaker op de hoogte houden”, legt de expert uit. Wie naar het buitenland wil om zich bij de IS aan te sluiten, riskeert een gevangenisstraf van maximaal acht jaar.

Italie pakt het terrorisme aan zoals de maffia. Sinds de overheid de maffia, met name die op Sicilië, systematisch op de hielen zit, is het geweld van de georganiseerde misdaad spectaculair gedaald. De remedie is om de krachten van de verschillende opsporingsonderdelen, zoals de politie en het militaire politiecorps (”carabinieri”), te bundelen in een speciaal opsporingseenheid die op nationaal niveau optreedt. Deze eenheid beschikt over bijzondere volmachten. Het is voor hen bijvoorbeeld mogelijk om zonder tussenkomst van een rechter verdachten af

te luisteren, huiszoeking te doen, maar ook bijvoorbeeld hun

paspoort in te nemen. „Het

zijn instrumenten die we vaak gebruiken,” vertelt de hoge functionaris.

Sinds kort kunnen de autoriteiten ook zo optreden tegen terroristen. Dat is te danken aan een regeringsdecreet van april. Het speciale gerechtelijke apparaat voor de maffia heet sinds die tijd officieel de nationale directie antimaffia en antiterrorisme.

Het materiaal dat onderzoekers verzamelen, kan nooit in een rechtszaak worden aangewend. Maar het is in de meeste gevallen niet de bedoeling dat het uitdraait op een rechtzaak. Het doel is vooral het indentificeren van mogelijke aanslagplegers, om die vervolgens het land uit te zetten. Omdat de meeste verdachten

niet de Italiaanse nationaliteit hebben, worden ze veelal uitgewezen.

De onderzoekers komen IS-strijders onder meer op het spoor door gesprekken af te luisteren waaruit blijkt dat mensen acties voorbereiden. Het is vervolgens belangrijk onmiddellijk op te treden. „Ik heb vroeger gewerkt bij een eenheid die de Rode Brigades opspoorde. Er gingen maanden van voorbereiding overheen voordat terroristen tot hun daad kwamen. Tegenwoordig is het een kwestie van slechts enkele dagen.”