Dat is in het kort de boodschap van veel klimaatactivisten. Het is tegelijk de reden dat christenen zich daarbij niet thuisvoelen. „Een groot deel van het probleem is dat de milieu­beweging is gekaapt door de progressieven, een verzameling van socialisten, feministen, voor­vechters van homorechten en abortus, en pacifisten”, constateerde de Amerikaanse hoogleraar Gene Edward Veith in 2008 in een column in World Magazine.

„De milieubeweging van vandaag de dag gaat uit van een zuiver heidense wereldbeschouwing. Liefde voor de natuur gaat ongemerkt over in het vereren van de natuur. Het is in feite een milieureligie, de verering van Gaia, de godin van de aarde. De aarde wordt beschouwd als een levend organisme, en elk mens of dier is een cel in het lichaam van Moeder Aarde.”

Dit idee van Moeder Aarde wordt onder meer gedeeld door organisaties als Women’s Earth, Climate Action Network, Indigenous Environ­mental Network, Defenders of the Earth en Greenpeace.

Christenen zetten zich daardoor in een reflex vaak af tegen de milieu- en klimaatbeweging in haar geheel. Maar is dat wel terecht?

De Heere God gaf Adam de opdracht om de hof van Eden te bebouwen en te bewaren (Genesis 2:6); Paulus noemt dat „deze wereld gebruiken, als niet misbruikende” (1 Korinthe 7:31), stelt Veith. Hij concludeert dat de mens de schepping mag gebruiken als een goede rentmeester. „Christenen hebben dus ook een opdracht in de bescherming van milieu en klimaat.”

De aarde warmt op, daarover bestaat nauwelijks twijfel meer. Ook wetenschappers van bijvoorbeeld de creationistische organisatie Answers in Genesis (AiG) draaien niet meer om die conclusie heen. In het boekje ”Global warming” (ISBN 9781600922213) stelt Melinda Christian onomwonden: „De wereldwijde opwarming heeft inderdaad plaats.”

Michael Oard, meteoroloog bij AiG, is er echter nog niet zeker van dat mensen de énige oorzaak zijn van de temperatuurstijging op aarde. Hij weigert zich mee te laten slepen met „roeptoeterende onheilsprofeten.”

Hij ergert zich aan milieu­activisten die de discussie vertroebelen, onder wie de Amerikaan Al Gore, die met lezingen en zijn alarmistische film ”An Incon­venient Truth” (een ongemak­kelijke waarheid) de wereld rondtrok. „Gore heeft een radicale politieke agenda en de neiging halve waarheden de wereld in te sturen”, aldus Oard in ”Global Warming”.

De hamvraag is: in hoeverre is de mens de oorzaak van de temperatuurstijging op aarde? Klimaatsceptische wetenschappers ontkennen dat het CO2-gehalte iets te maken heeft met de temperatuurstijging op aarde. Het zouden natuurlijke fluctuaties zijn, die veroorzaakt worden door bijvoorbeeld de zonnecycli. Ze zijn in hun visie gesteund door onder meer oliemaatschappijen.

Wat hun mening echter nog waard is, blijkt uit een recent rapport van de Amerikaanse Unie van Bezorgde Wetenschappers (UCS). Al meer dan tien jaar voor de eerste bijeenkomst van het VN-klimaatbureau UNFCCC erkenden directeuren van het huidige ExxonMobil het verband tussen de verbranding van fossiele brandstoffen en de klimaatverandering. Toch spendeerden oliemaatschappijen miljoenen om de wereld het tegendeel te laten geloven. „De bedoeling was twijfel zaaien”, aldus hoofdauteur Nancy Cole van UCS.

Kennelijk is er toch wel een verband tussen CO2 in de atmosfeer en de temperatuurstijging op aarde. Het laatste rapport van het VN-klimaatpanel IPCC in 2013 loog er niet om: „Het is zeer aannemelijk dat de mensheid schuld heeft aan de temperatuurstijging op aarde.” Maar hoe sterk is die relatie?

Klimaatspecialisten gebruiken geavanceerde computerprogramma’s om de gevoeligheid van het klimaat te bepalen voor een stijgend CO2-gehalte in de atmosfeer. Daaruit volgt dat een ver­dubbeling van de hoeveelheid CO2 de temperatuur op aarde met 4 tot 6 graden Celsius kan laten stijgen.

Politici en klimaatactivisten suggereren vaak dat een temperatuurverhoging van 2 graden Celsius nog veilig is. Daarboven zou de aarde te maken krijgen met gevaarlijke of zelfs catastrofale opwarming. „Maar dat is niet de conclusie van de wetenschap”, aldus klimaat­deskundige Bert Amesz onlangs in de Volkskrant. De meeste weten­schappers beschouwen 1 graad temperatuur­stijging nog als veilig.

Ook wat Oard betreft gaan klimaatactivisten en politici te ongenuanceerd met deze getallen om. Ze vatten ze te letterlijk op en nemen de wetenschap dus niet serieus. „Vandaar dat er zulke paniek ontstaat over het broeikaseffect.”

Op basis van de huidige wetenschappelijke kennis concludeert Oard dat de gevoeligheid van het klimaat voor CO2-stijging minder groot is dan meestal wordt gezegd. „Grofweg de helft van de 0,8 graden temperatuurstijging wordt veroorzaakt door natuurlijke cycli, en de rest door menselijke activiteit.” Volgens de AiG-onderzoeker is dat te weinig om miljarden in het bestrijden van de klimaat­verandering te pompen.

Andere christenen zijn dat niet met hem eens. „Tot 1950 wordt de temperatuurstijging op aarde inderdaad veroorzaakt door een combinatie van natuurlijke en menselijke factoren. Maar de temperatuurstijging van de laatste vijf decennia kan alleen verklaard worden door menselijke activiteit”, stellen Katharine Hayhoe, hoogleraar klimaatwetenschappen en IPCC-expert, en haar man An­drew Farley, hoogleraar theologie, beide aan de Texas Tech Uni­versity in Lubbock (VS). Het echtpaar schreef het boek ”A Climate for Change” (ISBN 9780446549561).

De gevolgen van de temperatuur­stijging liegen er niet om. „Hoewel klimaatverandering niet verantwoordelijk kan zijn voor bijzondere uitschieters is er wel een trend zichtbaar naar meer extremen in het weer”, schrijven Hayhoe en Farley.

„De temperatuur op aarde stijgt, seizoensgebonden patronen veranderen, de lente begint eerder en de zomers zijn warmer, wereldwijd smelten gletsjers en stijgt de zeespiegel. In één generatie heeft de wereld een radicale transformatie ondergaan. Er is dus reden genoeg voor christenen om zich druk te maken over klimaat­verandering”, vinden beide auteurs.

„Ons gebruik van steenkool en olie kunnen we niet van de ene op de andere dag veranderen. Maar de keuzes die we vandaag maken, hebben wel degelijk invloed op het toekomstige klimaat.” Hun advies: „Fiets naar je werk. Plant een boom. Eet muesli. Leg zonne­panelen op je dak. Draag tweedehands kleren. Bid en verander je gedrag.”
Dit is het tweede deel in een serie over klimaatverandering. Woensdag deel 3.

Christelijke klimaatactie wereldwijd

Wereldwijd zijn er verschillende christelijke groeperingen en bewegingen die zich sterk maken tegen klimaatverandering en de uitstoot van CO2.

Zo startten 86 Amerikaanse predikanten in 2006 een klimaatcampagne onder de naam Evangelical Climate Initiative (ECI). In hun verklaring stelden ze dat de wereldwijde opwarming „een reëel en urgent moreel probleem” is. Inmiddels hebben zich ruim 220 evangelicale predikanten bij het ECI aangesloten.

In Groot-Brittannië is de organisatie Christian Aid actief. Deze maakt zich sinds 1941 sterk tegen armoede in de wereld. De laatste jaren participeert Christian Aid ook in ”Act Now for Climate Justice”. Deze wereldwijde campagne zet zich in voor eerlijke en effectieve internationale actie om de klimaat­verandering te stoppen, en voor duurzame hulp aan de allerarmsten in de wereld.

In 2004 heeft een aantal Britse kerken de oecumenische beweging Operation Noah gestart. Ze maken zich grote zorgen over de klimaatverandering en de gevolgen die deze zal hebben voor Gods schepping. „Als we christenen zijn, is dit een belangrijke kwestie waar we als individu en als kerk een antwoord op moeten vinden.”

Actief tegen opwarming in Nederland

In Nederland zijn verschillende christelijke organisaties actief rond de klimaatverandering. Een grote, internationaal getinte christelijke milieubeweging met een Nederlandse afdeling is A Rocha.

De milieubeweging is vooral ingesteld op de praktische aanpak van het klimaatprobleem. Via de website climatestewards.nl van A Rocha kunnen mensen die een vliegreis boeken hun ecologische voetafdruk berekenen: hoeveel CO2 wordt met deze reis extra geproduceerd? Hetzelfde kunnen particulieren doen op basis van hun jaarlijkse energieverbruik.

Onder anderen de bekende weerman Reinier van den Berg is betrokken bij A Rocha. Embert Messelink van A Rocha was columnist in deze krant op de natuurpagina.

Een andere klimaatclub is de van origine rooms-katholieke stichting Corazon. Op haar website stelt de stichting dat de opwarming van de aarde „met geloof, daden en met wonderen” kan worden gestopt.

Sinds 2006 is er in Nederland het Christelijk Ecologisch Netwerk, waarvan EO-journalist Pieter Siebe voorzitter is. „De klimaatcrisis is ten diepste een morele en spirituele crisis”, aldus Siebe. „Er is dus werk aan de winkel: de 21e eeuw vraagt om de eerste serieuze theologie van de natuur sinds Augustinus.”