Israël heeft ongekende veiligheidsmaatregelen genomen in Jeruzalem en andere steden om de burgers te beschermen tegen de golf van terreur. Maar het is niet voor het eerst dat er grote spanningen ontstaan door ontwikkelingen of vermeende ontwikkelingen op en rond de Tempelberg.

Deze mogelijk gevoeligste plek op aarde heeft verschillende namen. Christenen spreken van de Tempelberg, moslims van de Haram-al Sharif (het Edele Heiligdom) of kortweg ”al-Aqsa” (de Verste Moskee).

Onder Israëliërs staat de hypergevoelige plek bekend als ”Har HaBayit”. Dat is Hebreeuws voor ”Berg van het Huis”. Dan zijn er de Bijbelse benamingen: de berg Moria, de berg des Heeren of de berg Sion.

Bestuur

Defensieminister Moshe Dayan gaf in 1967 het bestuur over de Tempelberg terug aan de Waqf – de islamitische bestuurders van de Tempelberg. Dat gebeurde nadat Israël Oost-Jeruzalem op Jordanië had veroverd.

De teruggave viel niet bij iedereen goed. De organisatie Getrouwen van de Tempelberg organiseerde bijvoorbeeld tientallen jaren lang tijdens de Joodse feestdagen demonstraties bij de Westelijke Muur. Ze vroegen om Joodse rechten op de berg en pleitten voor de herbouw van de tempel. Het betrof een klein groepje zeloten. Maar vandaag de dag wordt het idee dat Joden het recht moeten krijgen om er te bidden gesteund door duizenden of zelfs tienduizenden. En vele Joodse groepen bezoeken de berg.

Moslims zijn verontrust over deze ontwikkelingen. Ze geloven dat het om nationale en religieuze redenen van groot belang is de berg in handen te houden. De afbeelding van de Rotskoepel is in huizen en kantoren te zien.

De heiligheid van de berg is gebaseerd op soera 17:1 in de Koran, waar staat dat Mohammed een reis maakte van het gewijde bedehuis naar het uiterste bedehuis. Volgens de islamitische traditie gaat het om respectievelijk Mekka en Jeruzalem. Jeruzalem, door moslims ”al-Quds” (de heilige) genoemd, is na Mekka en Medina de heiligste stad in de islam.

Confrontaties

Woede onder moslims over gebeurtenissen rond de Tempelberg is in het verleden al vaak reden geweest voor bloedige confrontaties. In augustus 1929 hield een Joodse jeugdgroep een mars naar de Westelijke Muur. In de dagen daarop werden moslims in het land ertoe opgeroepen „de al-Aqsa te verdedigen tegen Joodse aanvallen.” In de rellen verloren 133 Joden het leven en stierven 87 Arabieren.

In september 2000 bezocht Likudpoliticus Ariel Sharon de Tempelberg. Het doel was tweevoudig: hem weer populair te maken bij de Likudpartij en de vredesbesprekingen met de Palestijnen te torpederen. De dag voor het bezoek had er een ontmoeting plaats tussen premier Ehud Barak van de Arbeidspartij en de Palestijnse leider Yasser Arafat. Arafat drong erop aan het bezoek te verhinderen. Maar Barak antwoordde dat Israël een democratie is. Na het bezoek brak de tweede intifada uit. Deze Palestijnse opstand, die tot 2004 duurde, kostte circa 1000 Israëliërs en 3000 Palestijnen het leven.

Feit is dat er zich na de Zesdaagse Oorlog veranderingen hebben voltrokken rond de Tempelberg. Honderden Joden wonen nu tussen Palestijnen in de wijk Silwan, waar zich ook de Stad van David bevindt – het oudste deel van Jeruzalem dat koning David op de Jebusieten veroverde. Verder is er ten zuidoosten van de Tempelberg een kleine Joodse wijk gesticht. Ook hebben Joden huizen gekocht in de moslimwijk van de Oude Stad, die aan de Tempelberg grenst.

Door Joden bewoond

Archeologen hebben de grond ten zuiden en zuidwesten van de Tempelberg onderzocht. Ze bevestigden dat het gebied in de Tweede Tempelperiode door Joden werd bewoond. El-ad, de nationaalreligieuze organisatie die de Stad van David bestuurt en Joden helpt huizen te kopen in de Arabische wijken rond de Tempelberg, heeft deze week van de rechter toestemming gekregen ook het archeologisch park naast de Tempelberg te besturen.

Nationaalreligieuze Joden oefenden druk uit op Netanyahu de status quo op de Tempelberg te veranderen. Zij willen dat de Waqf de Joden toestaat het heiligdom te bezoeken en daar te bidden. Belangrijke nationaalreligieuze leiders hebben hun volgelingen ertoe opgeroepen de Tempelberg op te gaan om te tonen dat de plek eigenlijk aan het Joodse volk en Israël toebehoort. Op Talmoedscholen bestuderen Joden de tempelrituelen en het tempelinstituut maakt al voorwerpen die in de tempel gebruikt moeten worden.

Anderen gaan nog niet de berg op. Het wachten is op de komst van de Messias, Die dat mogelijk moet maken. De opperrabbijnen hebben zelfs gezegd dat het verboden is de heilige plek te betreden.

Leugens

Netanyahu heeft echter keer op keer gezegd dat Israël de status quo niet zal veranderen. Deze bepaalt dat moslims gebedsrechten hebben op de berg, Joden en christenen bezoekrechten.

Premier Benjamin Netanyahu riep op 1 oktober tijdens een toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Palestijnse president Mahmud Abbas ertoe op het verspreiden van leugens over Israëls plannen met de Tempelberg te staken. „Waar president Abbas zich tegen moeten uitspreken is tegen de acties van militante radicale moslims die explosieven de al-Aqsamoskee binnensmokkelen en de Joden en christenen belemmeren de heilige plaatsen te bezoeken. Dit is de echte bedreiging voor deze heilige plekken.”

Israëls ontkenningen ten spijt, radicale moslims zijn ervan overtuigd dat de al-Aqsamoskee in gevaar is. De sfeer bleek rijp voor een ongekende felle haatcampagne.

Tempelberg in de loop der eeuwen

997-965 v.Chr.: David koning van Juda en Israël.

Ten noorden van de Stad van David koopt David de dorsvloer van Arauna

965-932 v.Chr.: Regering Koning Salomo.

Salomo breidt de stad in noordoostelijke richting uit en bouwt de Eerste Tempel.

586 v.Chr.: Verwoesting van de Eerste Tempel.

520 v.Chr.: Start bouw Tweede Tempel.

Zerubabel maakt een start met de herbouw van de tempel onder leiding van de profeten Haggaï en Zacharia.

167 v.Chr.: Ontwijding van de Tempel.

De Syrische vorst Antiochus IV ontwijdt de tempel door afgodendienst. Dit zou leiden tot de opstand van de Makkabeeën.

20 v.Chr.: Verfraaiing van de Tempel.

Koning Herodes de Grote (37-4 v.Chr.) begint met de verfraaiing van de Tweede Tempel. Het renovatieproject gaat tot tientallen jaren na zijn dood door.

70 n.Chr.: Verwoesting van de tempel.

Het Tiende Legioen van Titus verovert Jeruzalem en verwoest de Tempel.

638: Moslims veroveren Jeruzalem.

Omar verovert Jeruzalem. De stad, al-Quds genoemd, wordt een van de pelgrimsoorden voor moslims. De islamitische traditie wil dat Mohammed vanaf de berg zijn nachtelijke reis naar de hemel maakte.

688: Bouw Rotskoepel.

691-706: Bouw al-Aqsamoskee.

1099: Kruisvaarders veroveren Jeruzalem.

De Rotskoepel en de al-Aqsamoskee worden christelijke gebouwen. Dat blijft zo totdat Saladin de kruisvaarders in 1187 verslaat.

1948: Jordanië verovert Jeruzalem.

Jordanië bezet de Oude Stad van Jeruzalem. Joden kunnen niet meer bidden bij de Westelijke Muur.

1967: Jeruzalem herenigd.

Het Israëlische leger verovert Jeruzalem na door Jordanië te zijn aangevallen. Joden kunnen weer bij de Westelijke Muur bidden.

1996: De tunnelrellen.

Premier Benjamin Netanyahu laat in september een tunnel openen die langs de Westelijke Muur loopt. Bij de rellen vinden 16 Israëlische soldaten en 74 Palestijnen de dood.

2000: Uitbreken al-Aqsa-intifada.

Na een bezoek van Ariel Sharon aan de Tempelberg breken er hevige rellen uit onder de Palestijnse moslims. Die monden uit in de tweede intifada.

2014-2015: Pleidooi voor gebedsrechten.

Rechts-religieuze Joden pleiten voor gebedsrechten op Tempelberg. Netanyahu weigert hun die te geven. Op islamitische sociale media ontstaat een ongekende haatcampagne tegen Joden.