Acht kandidaten en Loekasjenko wint
MINSK (ANP). Aleksandr Loekasjenko is nu één generatie president van Wit-Rusland, 21 jaar, verdeeld over vier termijnen. De 61-jarige rechtse politicus wint zondag bij de presidentsverkiezingen zo goed als zeker een vijfde termijn voor de hoogste post.
Er zijn acht kandidaten, die misschien weer te maken krijgen met intimidatie, arrestaties en stembusfraude. Tijdens de vorige verkiezingen in 2010 noemde de Organisatie voor Vrede en Veiligheid in Europa de uitkomst oneerlijk. Daar stond tegenover dat de Russische waarnemers de uitslag direct erkenden en de verkiezingen als eerlijk bestempelden. Nadat de uitslag bekend was geworden - 80 procent van de kiezers wilde Loekasjenko weer op de troon - dromden in de hoofdstad Minsk 30.000 boze kiezers samen.
De politie greep keihard in en er vielen zwaargewonden. De onverbiddelijke arm der wet pakte honderden mensen op: journalisten, presidentskandidaten, mensenrechtenactivisten en intellectuelen. Velen verdwenen achter slot en grendel. In het westen gonsde Loekasjenko’s bijnaam direct rond: de laatste dictator van Europa. Die titel kreeg hij van de Amerikaanse president George Bush toen bekend werd dat Minsk wapendeals sloot met Iran en Irak. Na de Amerikaanse invasie van Irak deelde Loekasjenko bovendien paspoorten uit aan medestanders van Saddam Husein.
Om zijn positie als president te versterken en verlengen, paste Loekasjenko de wet enkele keren aan. Zo breidde hij de bevoegdheden van het hoogste ambt en passant aanzienlijk uit. Zijn grootste truc haalde hij uit toen hij na twee termijnen volgens de grondwet niet mocht terugkeren als president. Hij organiseerde een referendum om die bepaling te wijzigen. De Raad van Europa betitelde die ‘ingreep’ als illegaal.
Het regeren met harde hand in eigen land heeft Loekasjenko in Wit-Rusland hoe dan ook een stabiele situatie opgeleverd. Kritiek op het staatshoofd onder de 10 miljoen inwoners is verboden en wordt streng bestraft. Wit-Rusland is bovendien het enige land in Europa dat de doodstraf kent. Een belangrijk aspect blijft de president echter achtervolgen: de economie is fragiel en staat er belabberd voor. Sinds het land in 1991 de onafhankelijkheid uitriep, willen de financiën maar niet deugen.
De president moet geregeld in Moskou voor steun aankloppen en blijft daardoor sterk afhankelijk van Rusland. In het westen hoeft hij niet op steun te rekenen. De Europese Unie en de Verenigde Staten hebben sancties opgelegd vanwege de permanente schending van de mensenrechten.