Honderd jaar veranderingen in Amsterdam
AMSTERDAM. Is er de afgelopen honderd jaar in Amsterdam veel veranderd? Onze hoofdstad is in de Tweede Wereldoorlog een bombardement bespaard gebleven, maar toch zijn er veel zaken anders: grachten zijn gedempt, handkarren verdwenen, auto’s en fietsen hebben hun intrede gedaan en de straten wemelen van de toeristen.
Op basis van foto’s van illustere voorgangers als J. L. Scherpenisse en G. G. Breitners, maar ook gewone Amsterdammers, heeft fotograaf en journalist Robert Mulder Amsterdam opnieuw gefotografeerd. Het idee hiervoor ontstond toen Mulder in 2012 in Rotterdam de grote Eugène Atget-tentoonstelling bezocht. Atget legde rond 1900 systematisch ”oud Parijs” vast. Mulder fotografeerde daarop meer dan honderd Atget-locaties opnieuw. De enthousiaste reacties waren voor Mulder aanleiding om hetzelfde in Nederland te doen.
Het resultaat is een prachtig fotoboek: ”Groeten uit Amsterdam”. De ondertitel luidt ”Honderd jaar veranderingen in de stad”. Het boek biedt twee tijdopnames met Amsterdam als decor.
Mulder lette bij de selectie uit foto’s op straatbeelden, markante gebouwen en details, geeft hij in het voorwoord aan. „Er is niet alleen gezocht naar overeenkomsten, maar ook naar architectonische, sociologische en economische veranderingen: soms subtiel en harmonieus, soms rigoureus en bijna definitief. De bomen zijn niet alleen honderd jaar groter gegroeid, gebouwen kregen nieuwe functies, gedempte grachten veranderden verkeerssituaties. Waar beurtschippers hun turf uit Drenthe en aardewerk uit Friesland aanvoerden, liggen nu woonschepen aangemeerd, en de rondvaartboot die honderd jaar geleden door de grachten voer, verschilt niet eens zo veel van de huidige versie.”
Fraai is dat Mulder niet alleen dezelfde locaties zomaar heeft vastgelegd. Hij heeft erop gelet dat daar waar honderd jaar geleden net een tram de hoek om kwam, nu ook weer net een tram in beeld verschijnt. Waar honderd jaar geleden iemand langsliep, fietst nu iemand voorbij.
Daarom is het een boek geworden dat niet snel moet worden doorgebladerd. Lezers moeten de beelden op zich in laten werken. Zo is op bijvoorbeeld pagina 20 en 21 de Haarlemmerdijk te zien. Op het oude beeld doet een dienstmeisje boodschappen. Honderd jaar later loopt er een jonge vrouw met haar dochtertje met een AH-boodschappentas in de hand. In de winkel zat honderd jaar geleden Klein Kleedingmagazijn, nu huisvest het pand een bloemenzaak.
Of wat te zeggen van de Prinsengracht met de Westerkerk? In het water lagen vroeger vrachtschuiten en stond een enkele handkar op de kade. Nu liggen er woonboten in het water en staan er op de kade auto’s geparkeerd.
Het boek sluit af met een foto van de Meeuwenlaan/Valkenweg. De straat oogde honderd jaar geleden wat saai. Nu staat er op de hoek een blauwe moskee.
”Groeten uit Amsterdam. Honderd jaar veranderingen in de stad”, Robert Mulder: uitg. kleine Uil, Groningen, 2015; ISBN 9789491065941; 216 blz.; € 29,95.