In de noordelijke stad Kirkuk gingen duizenden Koerden de straat op om hun blijdschap te uiten. Sommigen losten schoten in de lucht en al snel kwam het tot een schietpartij, vertelde het hoofd van politie van Kirkuk. Een Arabische vrouw en twee Turkmeense mannen werden gedood. In de stad is inmiddels een uitgaansverbod ingesteld, voegde hij eraan toe.

Volgens getuigen hadden Koerden gezwaaid met foto’s van partijleider Jalal Talabani van de Patriottische Unie Koerdistan (PUK) en de Iraakse vlag verbrand. Een leider van de PUK zei dat zijn partij niets met die demonstranten te maken had.

Kirkuk is berucht om confrontaties tussen Koerden, Arabieren en Turkmenen sinds het regime van Saddam Hussein is verdreven.

De 25 leden tellende Iraakse regeringsraad heeft gisteren alsnog de interim-grondwet getekend. Dat was onverwacht snel, omdat de sjiieten vrijdag nog grote bezwaren hadden tegen het ontwerp en niet wilden tekenen.

Heikel punt was het artikel dat bepaalt dat de grondwet moet worden ingetrokken als tweederde van de burgers in drie provincies er in een referendum tegen stemt. De sjiieten vreesden dat de drie Koerdische provincies in het noorden van Irak hun veto zouden gebruiken om de grondwet af te schaffen en daarmee de privileges die erin zijn opgenomen voor de sjiitische meerderheid van de bevolking.

De sjiitische leider van Irak, ayatollah al-Sistani, ging te elfder ure en met tegenzin akkoord met het ontwerp zoals het er lag, in het belang van de overdracht van de macht door de Amerikanen aan de Irakezen. Die is gepland op 30 juni. De interim-grondwet blijft van kracht totdat een nationale assemblée is gekozen, uiterlijk in januari 2005. Die zal een permanente grondwet opstellen, waarna volledige vrije verkiezingen kunnen worden gehouden. Wel liet al-Sistani zich direct na de ondertekening op zijn internetpagina negatief uit over de grondwet.

Met de tijdelijke grondwet verplicht Irak zich tot democratie en pluralisme. De islam is de officiële staatsgodsdienst. Tijdens de overgangsperiode voor de verkiezingen mogen geen wetten worden aangenomen die in strijd zijn met de principes van de islam of de democratie en de mensenrechten. Aan het hoofd van de staat staan een president, twee vice-presidenten en een premier. Zij worden door het parlement gekozen met een tweederde meerderheid. Ten aanzien van de Koerden garandeert handhaving van de status-quo de autonomie van de drie Koerdische provincies.

Voor het eerst zijn in Irak ook de rechten van de vrouw vastgelegd in de grondwet, die als de liberaalste van het Midden-Oosten wordt beschouwd. In Bagdad gingen honderden vrouwen gisteren, op Internationale Vrouwendag, de straat op om hun nieuwe verworvenheid uit te proberen. Voor het eerst hielden vrouwen in Irak een vrije demonstatie.

Ook de Amerikaanse president George Bush was enthousiast. Hij noemde de ondertekening een mijlpaal. „Hoewel er nog moeilijk werk te doen staat om democratie in Irak te vestigen, is de ondertekening van vandaag een essentiële stap in die richting”, aldus Bush.

Naar de mening van de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, geeft de aanvaarding van de interim-grondwet „het sterke verlangen” naar een democratische maatschappij van het Iraakse volk weer. Ook Saudi-Arabië en Iran hebben de ondertekening verwelkomd.

Turkije heeft daarentegen laten weten niet blij te zijn met de voorlopige grondwet. Minister van Justitie Cemil Cicek zei namens de regering dat die Ankara zorgen baart. „Wij zien haar als een regeling die niet zal helpen permanente vrede in Irak te brengen en die daar nog lange tijd onrust en instabiliteit zal laten bestaan”, zo citeerde het Turkse persbureau Anatolia de minister. Cicek zei niet welke elementen uit de Iraakse grondwet Turkije verontrustten.

Ankara heeft steeds gewaarschuwd voor stappen in het naoorlogse Irak die de autonomie van de Koerden in het noorden van het land versterken. De regering vreest dat dat de Koerden in het aangrenzende zuidoosten van Turkije op ideeën brengt.