Het begon toen vorige maande de temperaturen in het land recordhoogtes bereikten. In de hoofdstad Bagdad steeg het kwik tot boven de 50 graden Celsius, en in het zuidelijke Basra lag de maximumtemperatuur op 65 graden.

Deze ongekende hittegolf had gevolgen voor de elektriciteitsvoorziening. De centrales konden maar een paar uur per dag stroom leveren. Airco’s werkten niet meer en de koelkasten konden ook het water niet langer fris houden.

De afgelopen jaren zijn er wel miljoenen dollars gestoken in de infrastructuur op het gebied van elektriciteit, maar de levering van stroom is alleen maar slechter geworden. Dat leverde tijdens de hitte dus een directe crisis op.

Eind vorige maand gingen de inwoners van Basra dus massaal de straat op. Ze protesteerden niet tegen corrupte politieagenten of geweld van de overheid. Men verhief zijn stem met het oog op de basale dienstverlening.

Al snel sloegen de protesten over naar andere steden in het zuiden. En ten slotte bereikten ze Bagdad.

Tienduizenden woedende inwoners van de Iraakse hoofdstad trotseerden de hitte om zich op het centraal gelegen bevrijdingsplein te verzamelen. Gaandeweg veranderde de toon van de protesten echter. Aanvankelijk werd er gescandeerd tegen het gebrek aan elektriciteit, maar na verloop van tijd begonnen de betogers hun eigen corrupte politici aan te klagen.

De regering van premier Hayder al-Abadi raakte duidelijk in verwarring. Begin deze maand kondigde Abdadi aan dat het hele land vanwege de warmte vier dagen vakantie kreeg. Bovendien zou met onmiddellijke ingang de elektriciteitsvoorziening aan ministeries en de privéhuizen van politici worden gestopt.

Maar deze maatregelen overtuigden de demonstranten niet, want ze gingen gewoon door. De immens populaire sjiitische ayatollah Ali al-Sistani waarschuwde de regering vanuit Najaf voorzichtig te zijn, „want het geduld van mensen heeft grenzen.” Hij riep de premier op om de corruptie eindelijk eens „met een ijzeren vuist” aan te pakken.

Al enkele dagen later presenteerde de Iraakse premier een uitgebreid plan. Dat behelst onder meer uitgebreid corruptieonderzoek. De overheid zal alleen nog mensen aanstellen op basis van bekwaamheid, en niet langer vanwege hun religieuze achtergrond.

Verder worden allerlei politieke ambten afgeschaft. De Iraakse grondwet bepaalt bijvoorbeeld dat de president een Koerd moet zijn, maar dat hij een sjiitische en een soennitische vicepresident heeft. Vicepresidentschappen worden geschrapt.

Oud-premier Nuri al-Maliki bekleedt het ambt van (sjiitische) vicepresident. Hij zag zich gedwongen voor de camera’s te verklaren dat hij het hervormingspakket steunde, wat dus de opheffing van zijn eigen ambt betekent.

Sommige analisten zien er een hoopvol teken in: als het maar warm genoeg is, heeft de democratie in Irak wel degelijk kans van slagen.