Het is onderdeel van een campagne van Obama om het strafrecht en het gevangeniswezen te hervormen, zodat het langdurig opsluiten van wetsovertreders wordt teruggedrongen. De VS hebben circa 320 miljoen inwoners met naar schatting 2,4 miljoen gedetineerden. Het is niet alleen de grootste gevangenispopulatie ter wereld, maar als ook percentage van de hele bevolking spant de VS hier de kroon.

Obama heeft via strafverlaging inmiddels 89 niet gewelddadige veroordeelden gratie verleend, waarvan 46 afgelopen maandag. Onder hen veertien die levenslang hadden wegens een geweldloos drugsdelict. Obama heeft met 89 vrijlatingen meer gratie verleend dan zijn vier voorgangers bij elkaar. Maar het is slechts een fractie van de 35.000 verzoeken om vrijlating aan Obama. De veroordeelden moeten om een verzoek te kunnen indienen, al tien jaar achter de tralies hebben gezeten.

Obama wil om te beginnen dat drugsdelicten waar geen geweld bij is gebruikt veel minder zwaar worden bestraft dan nu. Er zitten volgens hem veel te veel mensen die niet gewelddadig zijn, veel te lang vast. En het aantal gevangenen blijft groeien door een stijgend aantal wetten die celstraffen voorschrijven. Dat zijn bijvoorbeeld wetten waar minimumstraffen in worden vastgelegd of wetten die bepalen dat iemand die voor de derde keer wordt veroordeeld, de gevangenis nooit meer uit mag.

Het probleem dat Obama wil bestrijden wordt vooralsnog alleen maar groter en steeds duurder. Een gedetineerde kost de regering minstens 21.000 dollar (meer dan 19.000 euro) per jaar. In ‘maximum-security’ is dat 33.000 dollar (ongeveer 30.000 euro). En veel mensen zitten vast die nog helemaal niet zijn veroordeeld. Dat is naar schatting 40 procent van de ‘inmates’. De wirwar van detentiecentra’s bestaat uit circa 7500 inrichtingen. Daarbij zijn detentiecentra voor illegalen (circa 34.000 mensen) en militairen niet meegerekend.