Het is druk in Centraal- en Oost-Europa. Op zee, op het land en in de lucht. Veertien NAVO-landen en drie NAVO-partners zetten bij één oefening 5600 manschappen in, 60 gevechts- en transporttoestellen, 49 marineschepen en 1 onderzeeboot. In totaal zijn bij er vier gelijktijdige oefeningen negentien landen en zo’n 15.000 militairen betrokken.

Het sterke staaltje machtsvertoon van de NAVO dient vooral ter afschrikking van Poetin. Wij staan op scherp, zo is de onuitgesproken, maar overduidelijke boodschap van de NAVO aan de Russen.

De situatie in Europa is drastisch veranderd sinds de Russische annexatie van de Krim in maart vorig jaar. De zoete droom over de onaantastbaar gewaande vrede en veiligheid in Europa ligt met het wapengekletter in Oekraïne definitief aan diggelen.

Europese landen –met name voormalige Oostblokstaten– reageren nerveus op de toenemende agressie van Rusland. Zij dringen regelmatig aan op de permanente plaatsing van NAVO-troepen op hun grondgebied. Tot nu toe tevergeefs.

Het roer om

Het Westen lijkt het roer om te gooien. De VS overwegen serieus de stationering van 5000 militairen –met zware tanks en artillerie– in Oost-Europa, zo werd afgelopen weekend bekend. Estland, Letland, Litouwen en Polen onderhandelen al met de VS.

De plannen betekenen een omslag in de houding van het Westen. De VS stationeren –bij groen licht– voor het eerst sinds de Koude Oorlog zware wapens in voormalige Oostbloklanden. Ook al moeten Washington en NAVO hun goedkeuring nog geven, het signaal richting Russen is nu al duidelijk.

Moskou reageerde gisteren woedend op de plannen van de VS. „Dit is de meest agressieve stap sinds de Koude Oorlog”, aldus generaal Yuri Yakubov. „Rusland heeft geen andere keus dan ook zijn troepen en middelen aan het westelijk front uit te bouwen.” Een nieuwe wapenwedloop dreigt.

De vier gelijktijdige, grootschalige militaire oefeningen van het Westen met in totaal 15.000 man in Centraal- en Oost-Europa moeten de druk op de Russen vergroten. Ook al ligt Poetin niet wakker van de aantallen, hij moet toch z’n wenkbrauwen fronsen over de locatie: in zijn achtertuin.

De grootste NAVO-oefening is Baltops, onder de vlag van de VS. Veertien NAVO-landen én Zweden, Finland en Georgië trainen in de Oostzee onderzeebootbestrijding, luchtverdediging en amfibische landingen.

Het hoogtepunt van de oefening valt morgen. Pakweg 5600 militairen, 60 vliegtuigen, 49 marineschepen en 1 onderzeeboot verzamelen zich bij haven Ustka in Polen. „Deze jaarlijkse oefening wordt niet gehouden in reactie op enige specifieke dreiging”, verklaart viceadmiraal James Foggo van de NAVO. Ter geruststelling van Poetin, maar toch.

De VS sturen een maritiem landingsplatform, Groot-Brittannië een amfibisch transportschip, Canada een fregat. Verder verschijnen er jachtvliegtuigen (F-16, Tornado, Gripen), gevechtsheli’s (Apaches en Blackhawks), een Awacs-verkenningsvliegtuig en een B-52-bommenwerper aan het oefenfront. Nederland levert een bescheiden bijdrage met vier mijnenjagers en een schip om de zeebodem in kaart te brengen.

Flitsmacht

De NAVO test bovendien voor het eerst haar flitsmacht. Het bondgenootschap heeft in september vorig jaar in Wales besloten tot de oprichting van de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF) na de Russische inmenging in Oekraïne. De snelle-interventiemacht (nu 2100, straks 5000 man) moet binnen 48 uur inzetbaar zijn.

Oefening Noble Jump bereikt donderdag zijn hoogtepunt. De NAVO-troepen zijn vorige week vanuit hun thuisbases ingevlogen naar Polen. De flitsmacht, gelegerd op het oefenterrein Zagan (West-Polen), schiet donderdag met scherp, onder toeziend oog van NAVO-commandant Stoltenberg en een handvol ministers van Defensie.

Nederland draagt een klein steentje bij aan de flitsmacht, met 325 manschappen, een Hercules en een KDC-10. „De uitdaging is om personeel en materieel gekoppeld te houden”, aldus commandant Kees Matthijssen van 11 Luchtmobiele Brigade. „De militairen krijgen in Nederland voor 48 uur voeding en water mee. Als ze uit het vliegtuig stappen, gaan ze direct met hun wapens het gebied in. Je kunt er niet van uitgaan dat dit allemaal klaarstaat in een inzetgebied.”