Nu verkiezingen voorafgaand aan de geplande machtsoverdracht op 30 juni van de baan zijn, lijkt de tijdelijke regeringsraad van Irak zich te kunnen opmaken voor een langer mandaat en waarschijnlijk een uitbreiding van het aantal zetels.

Volgens The New York Times van vrijdag zijn er al plannen in de maak om de raad, aangesteld door de Amerikanen, uit te breiden van de huidige 25 zetels tot mogelijk zelfs 125 zetels. De raad moet het land leiden tot aan de verkiezingen voor een nieuw landsbestuur, dat dan mogelijk begin 2005 kan aantreden.

De Amerikanen waren aanvankelijk van zins een Nationale Assemblee te laten kiezen door middel van provinciale vergaderingen van stamoudsten en andere notabelen. Het gremium, dat dan voor 30 juni samengesteld moest zijn, zou de macht van de Amerikanen kunnen overnemen en verkiezingen kunnen voorbereiden.

De sjiitische meerderheid in Irak, onder aanvoering van de machtige grootayatollah Al-Sistani, gooide evenwel roet in het eten. De geestelijke eiste dat er voor 30 juni een gewone stembusgang zou komen, waaraan in principe iedere Irakees zou kunnen meedoen. De Amerikanen zagen dat niet zitten. Er zou simpelweg te weinig tijd zijn om dergelijke uitgebreide verkiezingen op poten te zetten, onder meer doordat er geen goede kiesrevrijdags zijn.

Washington riep uiteindelijk de hulp van de Verenigde Naties in. Die lieten donderdag, na overleg met alle partijen, weten dat vrije verkiezingen voor 30 juni onhaalbaar zijn. Tegelijkertijd zeiden Amerikaanse functionarissen, onder wie minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, dat het plan voor de regionale vergaderingen nu ook niet langer wordt nagestreefd.

Al-Sistani heeft nu laten weten ermee te kunnen leven dat er pas na 30 juni verkiezingen worden gehouden, maar hij verlangt wel een garantie van de VN dat er niet meer uitstel komt. Al-Sistani zegt dit in antwoord op schriftelijke vragen van het Duitse weekblad Der Spiegel, dat zijn commentaar vrijdag bekend heeft gemaakt.

De vraag is hoe het nu verder moet. VN-baas Kofi Annan vindt dat er een „nieuw mechanisme” voor een overgangsbestuur moet komen, waarover de Irakezen een besluit moeten nemen. De Amerikaanse bewindvoerder in Irak, Paul Bremer, heeft zich op geen enkel nieuw systeem vastgelegd. Volgens hem zijn er „tientallen manieren” om de macht nu over te dragen.

Zowel Amerikaanse als VN-functionarissen wezen er donderdag en vrijdag op dat er niet erg veel tijd meer is, omdat Bremer hoe dan ook wil vasthouden aan een machtsoverdracht op 30 juni.

Het ligt daarom voor de hand om de tijdelijke regeringsraad op te tuigen voor een nieuwe en meer onafhankelijke taak. Dat is overigens nog een gecompliceerde zaak, omdat de raad in de ogen van veel Irakezen toch vooral een vehikel is van de Amerikaanse bezettingsmacht.

De Amerikaanse geheime dienst CIA heeft een belangrijke medewerker teruggehaald uit de Iraakse hoofdstad Bagdad. Er zouden twijfels zijn over ’s mans capaciteiten om de dienst daar te leiden. Bovendien is wegens de toenemende onrust een aantal posten in Afghanistan gesloten. Dat hebben bronnen uit Amerikaanse inlichtingendiensten vrijdag in de Los Angeles Times gemeld.

Volgens huidige en voormalige CIA-medewerkers is de collega in Bagdad al in december van zijn post gehaald na de aanslagen tegen Amerikaanse militairen en Iraakse burgers. „We hadden behoefte aan een zeer ervaren persoon om de dienst te leiden”, aldus een bron tegen de Los Angeles Times. De CIA-post in Bagdad zou de grootste zijn in de geschiedenis van de inlichtingendienst.

De maatregelen tonen volgens de krant aan dat de CIA met problemen kampt bij de operaties in de strijd tegen het terrorisme. Volgens de bronnen weigeren veel medewerkers om langer dan negentig dagen in het buitenland te werken, wat de voortgang van het werk bemoeilijkt. Verder is er een tekort aan Arabisch-sprekenden en aan mensen die gevaarlijke opdrachten willen uitvoeren. De krant stelt dat de CIA daarom veelal in zee gaat met oud-medewerkers en plaatselijke vertalers. De dienst was zelf niet voor commentaar bereikbaar.

De sluiting van CIA-posten in Afghanistan heeft tot kritiek geleid in veiligheidskringen, omdat het erop lijkt dat aanhangers van de Taliban, de vroegere fundamentalistische heersers, zich aan het versterken zijn.