Wie praten er met wie?

Achter de schermen is er natuurlijk druk overleg tussen tal van betrokkenen. Maar de officiële gesprekken, die zich al wekenlang voortslepen, vinden plaats in Brussel, tussen vertegenwoordigers van de Griekse regering en van wat voorheen heette de trojka: de Europese Commissie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB).

De eurogroep, de vergadering van de ministers van Financiën van de muntunie, onder leiding van voorzitter Dijsselbloem, heeft daarna het laatste woord. Indien noodzakelijk kan er uiteraard een top van de regeringsleiders bijeengeroepen worden.

Waarover gaat het?

Griekenland heeft dringend nieuwe leningen nodig. In 2010 en 2011 is door de andere eurolanden, het IMF en vanuit het Europese noodfonds in totaal respectievelijk 110 en 130 miljard euro toegezegd. Daarvan ligt nog 7,2 miljard euro op de plank. Het lopende steunprogramma biedt dus nog enige ruimte om geld over te boeken naar Athene. Maar aan elke tranche worden strenge voorwaarden verbonden. Ook nu moet de Griekse regering instemmen met bezuinigingen en hervormingen, bedoeld om op termijn de financiële en economische situatie te verbeteren.

Waarom duurt het zo lang?

Premier Alexis Tsipras en zijn ministers hebben er weinig zin in om allerlei pijnlijke en impopulaire maatregelen te accepteren. De politici van de links-radicale partij Syriza beloofden voorafgaand aan de verkiezingen van vier maanden geleden de bevolking immers dat zij een einde zouden maken aan de praktijk van de achterliggende jaren dat de internationale geldschieters een ingrijpend saneringsbeleid opleggen.

Hoelang kan Griekenland het nog uitzingen?

Op 5 juni moet het zo’n 300 miljoen euro terugbetalen aan het IMF. Een woordvoerder van Syriza zei deze week dat dit zonder nieuwe kredieten niet lukt. Een week later volgen er aflossingen met een omvang van 3,9 miljard euro. De klok tikt door, de tijd raakt bijna op.

Wat gebeurt er als de regering in Athene niet langer aan haar financiële verplichtingen kan voldoen?

Dan is er sprake van een faillissement. Dat een staat failliet gaat is uitzonderlijk, maar het komt vaker voor. Argentinië, begin deze eeuw, is het bekendste voorbeeld uit de recente geschiedenis. Niet lang daarvoor, in 1998, staakte Rusland zijn betalingen aan buitenlandse crediteuren.

Wat zijn de gevolgen van een eventueel faillissement?

Schuldeisers kunnen dan fluiten naar hun geld. Anders dan bij een faillissement van een bedrijf, beschikken zij bij een land niet over de mogelijkheid om via de rechter nog wat terug te halen. Zij kunnen alleen in overleg met de betrokken natie proberen te redden wat er te redden valt. De eurolanden en het IMF hebben daarom geen enkel belang bij de financiële ondergang van de noodlijdende zuidelijke EU-lidstaat.

De kans is aanwezig dat bij een faillissement Griekenland uit de eurozone stapt. We betreden dan tot dusver onbekend terrein. Het zal ongetwijfeld veel onrust veroorzaken, maar de meeste deskundigen verwachten dat de gevolgen beheersbaar zullen zijn en dat het voortbestaan van de rest van de monetaire unie geen gevaar loopt.

Wie zijn eigenlijk de schuldeisers van Griekenland?

Veruit het grootste deel van de ruim 280 miljard aan schuld betreft vorderingen van het Europese noodfonds, aangeduid met de afkorting EFSF, de eurolanden, waaronder Nederland, en internationale instellingen zoals het IMF en de ECB. Dat zijn dus de grote verliezers bij een eventueel faillissement.

Private investeerders, zoals banken en pensioenfondsen, hebben nog maar relatief beperkte belangen, van dik 30 miljard. Zij stemden in 2012 al in met een afboeking, een streep door een deel van hun uitzettingen.

Mogen we rekenen op een akkoord?

Tot nu toe kwam er in ieder geval, vaak op het allerlaatste moment, altijd een oplossing. Geen van de partijen is erbij gebaat dat het misgaat. Dat biedt geen garantie, maar geeft wel enig vertrouwen dat er op het nippertje toch een deal wordt gesloten.

Is er ook in de verdere toekomst noodsteun nodig?

Ongetwijfeld. Het huidige hulpprogramma is in februari verlengd tot eind juni. Daarna zal Griekenland zeker niet op eigen benen kunnen staan en zelfstandig kapitaal kunnen aantrekken via een beroep op de financiële markten. Een derde noodpakket lijkt onvermijdelijk en ook de onderhandelingen daarover zullen vast en zeker uiterst moeizaam verlopen.