In een verslag voor het congres van het Amerikaanse Genootschap tot Bevordering van de Wetenschap zegt John Gottman dat zijn Instituut voor Relatieonderzoek in Seattle en de universiteit van Washington bij hun onderzoek hebben ontdekt dat de manier waarop echtparen met meningsverschillen omgaan, veel zegt over de houdbaarheid van hun huwelijk. Zo veel zelfs, dat aan de hand van observaties van therapeuten kan worden uitgerekend of het paar bij elkaar zal blijven of niet.

Gottman zegt dat zijn team is gekomen tot drie basistypes van een stabiel huwelijk. Het eerste is de combinatie van een man en een vrouw die beiden geneigd zijn conflicten te vermijden. Als er een meningsverschil opduikt zoeken ze geen ruzie, zegt Gottman. Ze luisteren naar elkaar, maar proberen niet de ander te overtuigen. Huwelijken tussen zulke „ontwijkers”, zoals Gottman ze noemt, kunnen afstandelijk en kil zijn, maar houden wel stand.

Het tweede type is een relatie als van „twee advocaten in een rechtszaal”, zegt Gottman. Deze mensen kunnen elkaar elk ogenblik in de haren vliegen. Maar ondanks hun veelvuldige en heftige botsingen plegen zij wel bij elkaar te blijven.

Het derde type stabiel huwelijk noemt Gottman het „bevestigende.” Deze mensen luisteren naar elkaar, respecteren de mening van de ander en maken slechts nu en dan ruzie. „Ze kiezen waar ze ruzie over willen maken”, zegt Gottman.

Problemen in het huwelijk ontstaan als de partners op conflictgebied tot verschillende types behoren. Is de man bijvoorbeeld iemand van het opvliegende type, maar de vrouw een ontwijker, dan liggen huwelijksproblemen op de loer. „Zulke echtparen stevenen meestal op een scheiding af”, zegt Gottman.

De therapeuten die de interactie tussen de paren in een wiskundige formule moeten omzetten, letten niet alleen op wat er wordt gezegd, maar ook op hoe het gezegd wordt en met welke lichaamstaal en gezichtsuitdrukking dat gepaard gaat. Emoties als woede, hardheid en vijandigheid krijgen een negatieve waardering; humor en de neiging om liefdevol over de partner te praten worden positief gehonoreerd. Als alle waarden in kaart zijn gebracht ontstaat er een lijn die boven of onder een nulpunt komt te liggen.

Vervolgonderzoek heeft volgens Gottman aangetoond dat het systeem werkt. Bij een negatieve lijn die scherp omlaagloopt, zal het echtpaar binnen 5,6 jaar uit elkaar gaan. Een minder scherp negatief verloop voorspelt een scheiding binnen 16,2 jaar. Lijnen die boven het nulpunt uitkomen wijzen op een stabiel huwelijk.

De formule kan worden gebruikt om huwelijken te redden, zegt Gottman. Een huwelijk tussen een ontwijker en een ruziemaker heeft weinig kans van slagen, maar als de ontwijker kan leren de aanvallen van de ander te pareren en de ruziemaker om zich een beetje in te tomen, kunnen ze misschien een veilig midden vinden.