Op een van de laatste campagnedagen voor de Statenverkiezingen presenteerde SGP-leider Van der Staaij maandagavond een opvallend idee: hij wil een publiekscampagne organiseren om relatietrouw te promoten. Met die actie wil de SGP in het geweer komen tegen websites zoals Second Love, die overspel als een spannend avontuur voorspiegelen. „Het afkeuren van overspel in het huwelijk is een politiek taboe, terwijl overspel zoveel kinderen en relaties beschadigt. Ik vind het bizar dat er mensen zijn die grof geld verdienen met oproepen om je eigen partner te bedriegen”, stelt Van der Staaij.

Duurzame huwelijken

„Ik ga nooit vreemd, ik voel me overal thuis”, grapte een radiopresentator dinsdagochtend, in een kennelijke poging het initiatief zo lichtvoetig mogelijk te benaderen. „Maar”, zegt de christelijke relatietherapeut en onderzoeker dr. G. J. Kloens uit Katwijk, „al die scepsis ten spijt; draagvlak voor een dergelijke publiekscampagne is er in Nederland wel degelijk.”

Kloens wijst op de in 2010 opgerichte Stichting MarriageWeek Nederland, onder leiding van de Amsterdamse politicoloog drs. J. Hol. Die organisatie brengt het belang van gezonde, duurzame huwelijken onder de aandacht. De stichting is onder meer bekend van de jaarlijkse Marriage Week, waarin allerlei initiatieven waarmee partners hun relatie kunnen onderhouden en verstevigen, worden gepromoot.

Wat de niet-christelijke deelnemers aan de doelstellingen van de stichting bindt, is de wetenschappelijk te onderbouwen opvatting dat duurzame relaties de gezondheid bevorderen, stelt Kloens. „Als je mensen vraagt wat hen het meeste levensgeluk verschaft, staat het hebben van een goede relatie wereldwijd op nummer 1. Verder is aangetoond dat mensen met een gezonde relatie langer leven en dat mensen vatbaarder worden voor uiteenlopende ziektes door de afwezigheid daarvan.”

Duurzame relaties zijn het fundament onder een gezonde samenleving, schetst Kloens. „We zien dat onder meer terug in Scandinavië waar scheidingspercentages van rond de 80 procent voorkomen. Je kunt stellen dat de verbondenheid van mensen onder elkaar in sommige van die regio’s totaal is ontwricht. Zonder liefde is de mens niets. In wetenschappelijk onderzoek zien we dat feit steeds vaker terug.”

Kortzichtig

De overheid is niet verantwoordelijk voor relaties en relatievorming, schreef in de zomer van 2013 staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid, Welzijn en Sport, VWS) de Tweede Kamer in antwoord op vragen van de SGP. Namens het kabinet weigerde hij stelling te nemen tegen Second Love: „Relaties en relatievorming zijn onderdeel van het privédomein van individuele burgers”, aldus Van Rijn.

„Kortzichtig”, vindt Kloens, omdat Van Rijn zich op geen enkele manier uitlaat over de link tussen relatievorming en gezondheid. „Hij wekt dat indruk dat dit alleen een ethisch verhaal is, maar dat is zeker niet alleen het geval.”

De initiatiefnemers van de Stichting MarriageWeek Nederland hebben inmiddels de handen ineengeslagen voor een lobbycampagne richting de Tweede Kamer. Een jaar geleden overhandigden ze op uitnodiging van CU-Tweede Kamerlid Voordewind een lijst met aanbevelingen aan de vaste Kamercommissie voor VWS. Een ervan was: de relatieondersteunende therapie weer opnemen in het basispakket. Volgens Kloens maakt de afwerende houding van veel Kamerleden langzaam maar zeker plaats voor een meer belangstellende. „Ons verhaal over de maatschappelijke gevolgen voor de gezondheidheid slaat aan.”

Ruzies

„Als de SGP-publiciteitscampagne ertoe leidt dat de overheid meer gaat investeren in relatievoorlichting ben ik zeker voor”, reageert de Utrechtse onderzoeker dr. E. Spruijt, specialist op het gebied van echtscheidingen en verbonden aan de Universiteit van Utrecht, desgevraagd. „De grootste risicofactor voor een gezonde ontwikkeling van een kind wordt gevormd door chronische ruzies tussen ouders, al dan niet in combinatie met een eventuele scheiding. Partners of ex-partners leren hoe ze conflicten kunnen beheersen, is daarmee van het grootste belang. CU-minister Rouvoet gaf in zijn tijd als minister voor Jeugd en Gezin een belangrijke impuls aan relatievoorlichting. Tegenwoordig is daar helaas amper nog budget voor. Onderzoek laat zien dat dergelijke voorlichting een positief effect heeft op de mate waarin ouders proberen te investeren in hun relatie. Kortom, als de aandacht daarvoor weer terugkeert op het ministerie is dat positief.”

Prof. dr. Jaap Dronkers (70), onderwijssocioloog aan Maastricht University en lid van een Europees netwerk van echtscheidingsonderzoekers, noemt het SGP-plan „sympathiek.” „Van der Staaij is een van de weinige politici die aangeeft dat het niet zo verstandig is om een relatie lichtvaardig te beëindigen, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. Ik zou mensen willen aanmoedigen te proberen in hun relatie te volharden. Blijf bij je eerste vrouw, aan de andere kant van de heuvel is het niet zo groen als je denkt.”

Dronkers juicht het toe dat de SGP de vinger legt bij de negatieve gevolgen van echtscheiding. „In wetenschappelijke kringen is weinig twist over het gegeven dat echtscheiding schade toebrengt aan diverse partijen, zeker de kinderen. Uit diverse onderzoeken in Europa blijkt dat kinderen van gescheiden ouders tientallen jaren lang last hebben van de echtscheiding. Ze hebben bijvoorbeeld minder vertrouwen in de maatschappij. Ook functioneren scholen met veel kinderen van gescheiden ouders slechter.”

Monogaam

Ethicus Prof. dr. Heleen Dupuis, lid van de Eerste Kamer voor de VVD, vindt dat de politiek „verre moet blijven” van relatiekeuzes die burgers maken. „Laat ik hier als liberaal politicus heel duidelijk in zijn: Hier gaat de politiek niet over. Mensen beslissen zelf of ze hun hele leven monogaam willen blijven. Dat is een privé-aangelegenheid. Wel kan ik een eind meegaan in de zorgen die SGP-leider Van der Staaij heeft. Ik denk dat niemand erop tegen is om tegen mensen te zeggen dat ze zuinig moeten zijn op hun relatie. Maar dat is dus geen taak voor politici.”

Dupuis beaamt dat de overheid op sommige terreinen in zekere zin ingrijpt in het privéleven. „Een zekere paternalisme (bevoogding, red.) van de overheid is verdedigbaar en ook wel geaccepteerd. Denk aan de verplichting om een autogordel te dragen of een rookverbod.”

Zonde van het geld

Irene de Bel, hoofdredacteur van het feministische maandblad Opzij, vindt het „zonde van het geld” dat de SGP geld wil inzamelen voor een publiekscampagne tegen overspel. „Dit is betutteling. De SGP wil zijn eigen waarden en normen opleggen aan de hele maatschappij. Ik wil mijn eigen normen en waarden bepalen. De overheid moet zich hier niet mee bemoeien. Je kunt hier niets over vastleggen in wetten. Hoe zou de overheid moeten gaan straffen? Het geld voor de SGP-campagne kan beter aan andere doelen worden besteed, zoals de strijd tegen vrouwenhandel.”

Dat de overheid maatregelen afkondigt om roken te ontmoedigen, vindt De Bel een ander verhaal. „Roken is aantoonbaar slecht voor je gezondheid. De rook is ook schadelijk voor omstanders. Dat is dus een kwestie van gezondheidszorg. Daarentegen gaan veel mensen vreemd, zonder dat daar problemen van komen.”

Intussen heeft de Opzij-hoofdredacteur wel „begrip voor de gedachtengang” van de SGP. „Van der Staaij heeft wel een punt. Ik snap zijn argumentatie wel. Er worden kinderen de dupe van vechtscheidingen. Er is op dat punt veel leed. Anderzijds kun je niet zeggen dat echtscheidingen alleen maar rampen voortbrengen.”

Met de stelling ”Het is goed dat de SGP campagne voert tegen vreemdgaan” van radioprogrammma Stand.nl was 50 procent van de 1600 stemmers het eens.