Voorzitter Prodi en zijn teamgenoot Monti (Mededinging) maakten de langverwachte voorstellen gistermiddag in het Europees Parlement in Straatsburg bekend. De nieuwe regelgeving zal, na nog een consultatieronde en een definitief besluit in de zomer, waarschijnlijk in oktober in werking treden. Eerstgenoemde benadrukte in een toelichting dat de aanpassingen erop gericht zijn „de klant op de eerste plaats te zetten” en dat ze een uitdaging zijn voor de lidstaten om op dit terrein een werkelijk gemeenschappelijke markt te vormen.

Tot nu toe verkeren de fabrikanten in een machtspositie. Zij beslissen wie hun producten aan de man brengt in een bepaalde streek. Het gebied waarbinnen een verkoper zijn activiteiten ontplooit, is beperkt, waardoor hij niet de concurrentie kan aangaan met collega’s.

Onder het in te voeren regime mag hij echter waar hij maar wil een nevenvestiging openen, ook in een ander land, en heeft hij verder de vrijheid om overal binnen de EU te adverteren. De ongeveer 60.000 Europese dealers, die jaarlijks zo’n 14 miljoen voertuigen afzetten, zijn straks minder afhankelijk van de grote concerns. Het zomaar verbreken van de zakelijke relatie tussen beide partijen is verboden.

Om voor het dealerschap in aanmerking te komen, moet een ondernemer thans op zijn minst over een eigen werkplaats beschikken. Die voorwaarde vervalt. Voortaan kan hij het onderhoud uitbesteden aan een onafhankelijke garage. De fabrikant is verplicht die reparateur van technische informatie en van de benodigde onderdelen te voorzien. Brussel gaat niet zo ver dat het dwingt ook auto’s te leveren aan verkopers die uitsluitend via internet opereren.

De Commissie was dinsdag niet unaniem over de voorgenomen wijzigingen. Meerderheidsbesluiten binnen het college zijn niet gebruikelijk. Bij dit onderwerp stemden echter vier van de twintig leden tegen.

Monti hoopt dat dankzij de door hem opgestelde voorschriften uiteindelijk de consument goedkoper uit is bij de aanschaf van een auto. De kale prijzen, dat wil zeggen exclusief de belastingen die de overheden opleggen, verschillen tot dusver sterk per land. De Italiaanse EU-bestuurder sluit tegelijk niet uit dat in sommige lidstaten, zoals Nederland en Denemarken, waar de kale prijs laag is en de heffingen hoog zijn, de vierwielers juist iets duurder zullen worden.

De Duitse regering heeft zich diverse malen negatief uitgelaten over de plannen van de Commissie. Kanselier Schröder herhaalde de kritiek dinsdag nog eens bij de opening van een verbouwde Opel-fabriek in Rüsselsheim. Hij acht het denkbaar dat de liberalisering van de markt leidt tot het verlies van tienduizenden banen in de bondsrepubliek.

In Nederland zijn gemengde reacties te beluisteren. De koepel van importeurs, de RAI, vreest dat de auto’s in ons land duurder worden. Deze vereniging voorziet dat de producenten de kale prijzen in heel Europa gelijk zullen trekken. Dezelfde verwachtingen leven bij de Nederlandse Dealer Associatie (NDA), een onderdeel van de Bovag, waarbij 97 procent van alle verkopers is aangesloten.

De merkloze reparatiebedrijven, verenigd in eveneens een afdeling van de Bovag, uiten daarentegen tevredenheid over de gepresenteerde voorstellen. „Ze bieden een aanzienlijke verruiming van onze mogelijkheden”, constateert een woordvoerder. Hij vervolgt: „De concurrentie onder de garagehouders zal toenemen, met gunstige effecten voor de consument.” De ANWB heeft er al langer op aangedrongen fabrikanten te verplichten iedereen toegang te verschaffen tot de technische gegevens van hun producten.

De Consumentenbond vindt dat de dealers ook in de toekomst in de greep blijven van de fabrikant. Er is naar de mening van deze organisatie geen sprake van een echt vrije distributie. De veranderingen leveren de consument daarom niets op, luidt het oordeel van de bond. Die is er ook niet gelukkig mee dat bij een reparatie bij een onafhankelijke garage de fabrieksgarantie vervalt.