Legerwoordvoerder Mark Kimmitt zei zaterdag dat er per maand tussen de tien en de vijftien aanvallen worden gepleegd op intellectuelen en managers en dat soms eenderde daarvan een dodelijke afloop heeft. Degenen die de aanslagen op hoogleraren, artsen, ingenieurs en andere goed opgeleide Irakezen plegen willen „de klok terugzetten”, aldus de Amerikaanse woordvoerder Dan Senor.

Het is niet uitgesloten dat er onder de slachtoffers voormalige Ba’ath-leden zijn op wie wraak wordt genomen. En onder de daders kunnen godsdienstfanaten zitten die het gemunt hebben op intellectuelen die seculiere standpunten huldigen. Een Iraakse voorvechtster van vrouwenrechten, Yanar Mohammed, vertelde zaterdag dat zij met de dood is bedreigd omdat ze heeft gepleit voor seculiere wetgeving en campagne heeft gevoerd tegen een besluit van de Iraakse bestuursraad om voor vrouwen belangrijke wetgeving ten aanzien van huwelijk, scheiding, voogdij en nalatenschap af te schaffen. Dat besluit is overigens nog niet goedgekeurd door de Amerikaanse bestuurder Paul Bremer, die vetorecht heeft.

Behalve op intellectuelen zijn er voortdurend aanslagen op Iraakse politieagenten. Sinds de wederoprichting van de Iraakse veiligheidstroepen, vorig jaar, zijn ongeveer 300 leden daarvan gedood, zei Kimmitt. Het aantal slachtoffers vertoont een stijgende lijn, maar dat komt volgens hem door het toenemend aantal manschappen op straat. Er zijn inmiddels ongeveer 150.000 Iraakse soldaten, burgerwachten en politieagenten gerekruteerd, zodat zij de 130.000 Amerikaanse strijdkrachten in Irak in aantal overtreffen.

Zaterdag kwamen weer drie Iraakse politieagenten om het leven toen een bom ontplofte in een politiebureau in Suwayrah, 50 kilometer ten zuiden van Bagdad. Elf agenten raakten gewond.

Een Amerikaanse soldaat is zondag in Irak omgekomen bij een bomexplosie in Mahmudiyah, ongeveer 30 kilometer ten zuiden van Bagdad. Eerder op de dag raakten naar verluidt drie Amerikaanse militairen gewond bij twee aanslagen op legerkonvooien - één met een granaat in de noordelijke stad Mosul en één met een bom in Fallujah.

In Kifai, bij de zuidelijke stad Najaf, is zondag een massagraf met de resten van vijftig personen blootgelegd. Een sjiitische geestelijke die de opgraving leidde zei dat het graf kennelijk dateert uit 1991, toen een sjiitische opstand werd neergeslagen door het leger van Saddam Hussein. Sinds de val van Saddams regime zijn er al verscheidene massagraven gevonden in Zuid-Irak.

Het Amerikaanse bestuur in Irak bedreigt de stabiliteit van dat land door Koerdische en sjiitische groepen aan invloed te laten winnen, zegt de Arabische Liga in een rapport waar persbureau AP zaterdag inzage in heeft gekregen. Dat kan leiden tot onrust in de buurlanden van Irak, aldus het rapport, dat is opgesteld door een delegatie die in december in Irak is geweest.

In de Arabische landen is de soennitische tak van de islam dominant. Irak heeft een sjiitische meerderheid, maar had tot voor kort een soennitisch bewind. Het enige andere land dat net als Irak een sjiitische meerderheid heeft en dat ook door sjiieten wordt bestuurd, is Iran.

De Arabische Liga zegt dat de Irakezen „geografisch en etnisch federalisme” als een opmaat zien tot een verdeling van Irak. De sjiieten willen hun meerderheid in de regering weerspiegeld zien en de Koerden in Noord-Irak streven naar federale autonomie. In het rapport wordt niet gesproken over sjiieten, maar worden de politieke aspiraties van de sjiieten en de Koerden aangeduid met de term sektarisme.

In het rapport wordt de samenstelling van de Iraakse bestuursraad, die door de Amerikanen is benoemd, aangeduid als een van de „oorzaken die hebben geholpen het zaad van sektarisme te zaaien.” In de 25 leden tellende raad zijn 13 zetels toebedeeld aan de sjiieten, 5 aan de soennieten, 5 aan de Koerden, 1 aan de christenen en 1 aan de Turkmenen.

De leider van de Patriottische Unie van Koerdistan, Jalal Talabani, verwierp het rapport. „Die chauvinisten proberen het federalisme te demoniseren om simpele zielen bang te maken en hun geest te vergiftigen”, zei hij.

Het rapport circuleert momenteel onder de 22 leden van de Arabische Liga. Het wordt in maart officieel gepresenteerd op een ministersbijeenkomst en later op een Arabische top.

De Verenigde Naties zullen al het mogelijke doen om Irak te helpen zijn soevereiniteit terug te krijgen. Dat heeft Lakhdar Brahimi, de leider van een VN-team, zondag gezegd na besprekingen met leden van de Iraakse bestuursraad. Het team, dat moet vaststellen of het haalbaar is om nog voor de zomer verkiezingen te houden in Irak, is zaterdag in Bagdad aangekomen. Hoe lang het team in Irak blijft is niet bekendgemaakt, maar een Iraakse functionaris zei dat het ongeveer tien dagen zou zijn.

VN-secretaris-generaal Kofi Annan zei zaterdag dat het team intensief overleg zal plegen met Iraakse leiders en leden van de door de Amerikanen geleide coalitie en zal luisteren naar de meningen van alle Iraakse kiesdistricten. Hij sprak de hoop uit dat de missie zal helpen bij het oplossen van de impasse rond het politieke proces dat moet leiden tot de installatie van een voorlopige regering in Irak.

Het team zal naar verwachting ook naar de heilige stad Najaf gaan voor een onderhoud met de sjiitische grootayatollah Ali al-Husseini al-Sistani. Hij eist dat er algemene verkiezingen worden gehouden, in plaats van regionale raden een parlement te laten samenstellen dat een regering moet aanwijzen, zoals de Amerikanen willen. Ahmad Chalabi, een lid van de Iraakse bestuursraad met wie de Amerikanen nauw samenwerken, had zondag al een onderhoud met Al-Sistani. Hij zei het VN-team te zullen laten weten dat verkiezingen volgens hem kunnen worden gehouden zonder dat de uiterste datum voor de machtsoverdracht, 1 juli, hoeft te worden opgeschoven.

De voorzitter van de Iraakse bestuursraad, de soenniet Mohsen Abdel-Hamid, zei dat de raad zich zal laten leiden door de aanbevelingen van het VN-team, maar dat de uiteindelijke beslissing bij de raad en de door de VS aangevoerde coalitie ligt.