Hoewel het politieke stelsel in Malta meer dan twee partijen telt, zetelen in het parlement alleen vertegenwoordigers van de conservatieve Nationalistische Partij (NP) en de linkse Labour Partij. Het land kent daardoor een klassiek tweepartijenstelsel, waarin standpunten scherp van elkaar afwijken.

Discussies vinden in de mediterrane republiek op het scherpst van de snede plaats, al was het maar omdat de partijen elkaar in balans houden. Bij de laatste verkiezingen vorig jaar kreeg de NP slechts 13.000 stemmen meer dan Labour, waardoor de conservatieven met 51,7 procent de meerderheid in het parlement kregen. Een nipt verschil naar Nederlandse begrippen, een verpletterende overwinning volgens de Maltezers.

„We hebben een hoge politieke participatie en we kunnen altijd rekenen op een hoge opkomst. Het tweepartijenstelsel werkt. De twee partijen wisselen gemiddeld na elke twee termijnen van macht", oordeelt premier Eddie Fenech Adami in zijn werkvertrek in het voormalige paleis van de Maltezer Orde in de hoofdstad La Valletta, waar het parlement zetelt.

Fenech Adami kan ontspannen praten, in de wetenschap dat hij de belangrijkste droom in zijn lange politieke carrière, het lidmaatschap van de Europese Unie, eindelijk in vervulling ziet gaan. Juist dat onderwerp bracht de tweedeling op Malta de afgelopen decennia feilloos aan het licht.

Fenech Adami deed in 1990 de aanvraag voor het lidmaatschap van de Europese Unie. Labour–leider Alfred Sant bevroor die aanvraag echter nadat zijn partij in 1996 de macht over had genomen. „Mijn allereerste regeringsdaad na mijn herverkiezing in 1998, was de toenmalige EU–voorzitter Oostenrijk bellen om onze aanvraag te hernieuwen", aldus Fenech Adami. „Europa is waar Malta thuishoort, wegens onze geschiedenis, onze cultuur en onze tradities."

Het geldt in Malta als publiek geheim dat verscheidene onderwerpen maar beter niet tot politiek standpunt kunnen worden verheven, omdat de delicate balans tussen de twee partijen dan bij de volgende verkiezingen kan doorslaan. Vooral de lobby om de vogeljacht op Malta, Gozo en Comino te behouden, lijkt daardoor een sterke vinger in de pap te hebben.

Malta telt ongeveer 20.000 jagers, meer dan genoeg om een verschil te kunnen maken bij verkiezingen. De invloed van de groep is zo groot, dat Malta bij de toetreding tot de EU een uitzondering op de Europese jachtregelgeving heeft weten te bedingen. Volgens Labour–leider Sant moet de invloed van de jagers echter niet worden overdreven. „Elk land kent dergelijke lobby’s: de Verenigde Staten hebben de Cubanen en Frankrijk heeft ook jagers", vindt Sant.

Ook echtscheiding is een zeer gevoelig onderwerp. Het uiterst katholieke Malta behoort tot de laatste drie landen ter wereld (naast Ierland en Chili) waar het huwelijk nog een onverbrekelijke band voor het leven is. Alleen een scheiding van tafel en bed is mogelijk, maar het huwelijk blijft altijd bestaan.

„Steeds meer mensen kiezen ervoor om op die manier uit elkaar te gaan. Over enkele jaren zullen er genoeg gescheiden Maltezers zijn om een echtscheidingswet mogelijk te maken. Maar nu durft geen partij zich eraan te wagen, omdat ze daarmee de katholieke kiezers van zich kunnen vervreemden", verwacht Noel Grima.

De Maltezer partijen proberen zelfs niet tot overeenstemming te komen over heikele onderwerpen. „Consensuspolitiek is moeilijk als er maar twee partijen zijn", oordeelt Sant. Fenech Adami ziet het wel als doel om binnen sociaal–economische onderhandelingen overeenstemming te bereiken. „Ik streef wat dat betreft het Nederlandse poldermodel na."