De IJsselstad, de hoogwatergeul en het gewraakte dorp
KAMPEN. „Ik kan me bijna niet voorstellen dat ze nog een vergeefse poging wagen dit dorp te bouwen.” Bart Zeven van de Werkgroep Zwartendijk is ervan overtuigd dat het door deze actiegroep verfoeide dorp Reeve, gepland ten zuiden van Kampen, definitief van tafel kan.
Het was deze groep inwoners van Kampen die woensdag via de Raad van State de aanleg van de bypass wist uit te stellen en een streep liet zetten door de bouw van 1300 woningen met 1100 ligplaatsen voor bootjes.
De Werkgroep Zwartendijk startte in 2007 met als inzet het behoud van de eeuwenoude dijk die ten zuiden van de stad Kampen door de landerijen meandert. Vooral bij GroenLinks vond hij in de gemeenteraad gehoor. Tegenstanders van het plan voor de woningbouw, telkens in de minderheid, hamerden er keer op keer op dat het bewijs ontbrak dat die woningen nodig waren. „Ook tijdens de zitting van de Raad van State in september was het genieten voor ons. Het lukte de voorstanders niet. En dat gaat hun niet lukken: ze hebben niets nieuws toe te voegen.”
Volgens Zeven is inmiddels 40 miljoen euro in de voorbereidingen gaan zitten. Dat komt ook doordat weilanden die werden aangekocht als potentiële bouwgrond vanwege strengere regels moesten worden afgeboekt. „Maar voordat er ook maar één bouwkavel verkocht is, moet er zeker 60 miljoen euro in gepompt worden.” Veel politici zullen opgelucht zijn dat ze nu uit het project stappen, zegt Zeven.
Na de extreem hoge waterstanden in de grote rivieren midden jaren 90 ging in 2007 het project ”Ruimte voor de rivier” van start. Op meer dan dertig plaatsen langs de IJssel, Rijn, Lek en Waal krijgt de rivier meer ruimte. Ook bij Kampen, een flessenhals in de IJssel, waren maatregelen nodig. Hier wordt gewerkt aan het verdiepen van de IJssel en werd bedacht dat er ten zuiden van de stad een bypass moet komen. De gemeente wil dit combineren met de bouw van ‘waterdorp’ Reeve.
Het Waterschap Groot Salland had aanvankelijk grote twijfels bij de hoogwatergeul. In 2009 kwam dankzij de werkgroep een geheim gehouden rapport boven water waaruit bleek de schade en aantallen slachtoffers in Kampen bij een dijkdoorbraak ruim drie keer groter zouden zijn mét bypass dan zonder. De cijfers werden maanden later weersproken met een nieuw rapport. In de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen begin 2010 werd angst gezaaid, stelden raadsleden. SGP en GroenLinks namen vervolgens het initiatief om tijdens een openbare hoorzitting deskundigen in de gemeenteraad te bevragen. Na afloop van die hoorzitting werd in 2010 de strijdbijl begraven. De bypass leek onontkoombaar.
Wat houdt het vonnis van de Raad van State nu in? Er is een streep gezet door het bestemmingsplan dat het dorp Reeve mogelijk maakt. De gemeente gaat uit van berekeningen waaruit blijkt dat Kampen in 2030 circa 60.000 inwoners zal hebben. Het dorp Reeve is echter vooral bedoeld om de bovenregionale vraag op te vangen: van de 1300 woningen worden er 1100 gebouwd voor vraag van buiten Kampen. Die bovenregionale vraag zou blijken uit het zogeheten potentieonderzoek, verricht in 2013 in opdracht van de gemeente. Het ging hier om een internetenquête. De Raad van State kraakte dit rapport. „Het rapport Potentieonderzoek bevat geen objectieve –cijfermatige– gegevens over regionale demografische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de regionale woningvoorraad”, luidt het vonnis. Maar als de gemeente toch kan aantonen dat er voldoende vraag is naar woningen in Kampen, kan het plan wellicht nog doorgaan.
De Raad van State heeft wat de hoogwatergeul betreft de overheden twaalf weken de tijd gegeven. Het is een tussenvonnis. Wordt aangetoond dat de geul noodzakelijk is voor de veiligheid en dat een alternatief ontbreekt, dan kan de Raad van State in zijn eindoordeel alsnog toestemming geven voor de aanleg ervan.