Analyse: Poetin speelt in op Russische trots
MOSKOU. De Russische president Poetin heeft donderdag het Oekraïense schiereiland de Krim verklaard tot heilige grond. Voor Russen is het even belangrijk als de Tempelberg in Jeruzalem voor moslims en joden, zei hij. Poetin maakt daarmee duidelijk dat een verbetering in de sfeer tussen Rusland en het Westen er voorlopig niet in zit.
Poetin zei dit aan het begin van zijn jaarlijkse ‘troonrede’ tegenover beide kamers van het Russische parlement. In de grote zaal van het Kremlin waren volgens Russische bronnen meer dan 1000 mensen verzameld. Ook patriarch Kiril van de Russisch-Orthodoxe Kerk was aanwezig.
Er waren meerdere redenen om uit te kijken naar Poetins toespraak. Ten eerste om te horen wat hij over de conflicten rond Oekraïne en de Krim zou zeggen, en of hij openingen zou bieden voor ontspanning. Het is duidelijk dat die opening er niet is gekomen. Het Kremlin houdt voet bij stuk: de Krim hoort bij Rusland. En de bevolking van het gebied heeft dat zelf ook duidelijk te kennen gegeven in een referendum.
Een tweede reden om nieuwsgierig te zijn naar Poetins rede zijn de donkere wolken die zich samenpakken boven de Russische economie. De verwachting is dat het land volgend jaar voor het eerst sinds 2008 in een recessie komt. Dat laatste hangt waarschijnlijk samen met de westerse sancties tegen Rusland. Dat heeft veel vermogende Russen ertoe genoopt hun vermogen en zakelijke activiteiten naar elders te verplaatsen. Poetin vroeg hun donderdag uitdrukkelijk om terug te komen, en hij kondigde zelfs een amnestie af voor iedereen die zwart geld meebrengt het land in.
De BBC zond grote delen van de toespraak van Poetin rechtstreeks uit (met vertaling), maar kon niet laten af en toe tussendoor te melden dat de Russische munt ook tijdens de redevoering nog bleef zakken. De roebel heeft het afgelopen jaar al 40 procent van zijn waarde verloren, en die daling is juist deze week versterkt. Vrijdagmorgen heeft de centrale bank in Moskou voor de tweede keer deze week ingegrepen om een verder wegzakken van de munt te stoppen. Dat betekent dat alle seinen op rood staan.
In het Westen zijn „soevereiniteit en nationale trots” dingen uit het verleden, zei de president donderdag. „Voor de Russische Federatie is het een noodzakelijke voorwaarde voor haar voortbestaan. We zullen soeverein zijn, of we zullen uiteenvallen in deze wereld.”
Europa en Amerika hadden na de val van het Sovjetrijk het liefst gezien dat Rusland „hetzelfde lot als Joegoslavië” had ondergaan. „Maar dat hebben we niet toegelaten”, aldus de president.
Poetin legt de schuld van alle problemen bij het Westen. Dat heeft iets gezocht om de confrontatie met Rusland te zoeken, en toen vond het de Krim. Maar als Rusland dit schiereiland niet had geannexeerd, dan had het wel iets anders gevonden om een nieuw „ijzeren gordijn” te plaatsen.
Deze redenering is bekend van Poetin en andere Russische leiders. Rusland is het slachtoffer. Het zijn andere machten die jaloers zijn op de grootsheid van het land en proberen de Russische ziel te kwetsen.
Dit inspelen op de gekrenkte trots werkt bijzonder goed. De populariteit van Poetin blijft –anders dan de roebel– erg hoog.