Stoelendans om de macht in Oman
MASQAT. De sultan van Oman is ernstig ziek. De stoelendans om zijn opvolging is daarom begonnen. De Arabische heerser is kinderloos, en dus wordt dat nog een ingewikkelde zaak.
Op 5 november zond de staatstelevisie in het sultanaat Oman een boodschap uit van de Omaanse sultan Qaboosh bin Sa’id, die in Duitsland bleek te zijn voor een medische behandeling.
In een toespraak wilde sultan Qaboosh zijn onderdanen geruststellen en hij verzekerde hen dat zijn gezondheid in orde was. Hij oogde echter fragiel en verzwakt. Dat versterkt de geruchten dat de sultan aan een ernstige vorm van kanker lijdt.
Wellicht slaagde de sultan erin zijn eigen bevolking te overtuigen, maar in de omringende Arabische Golfstaten deed het de alarmbellen rinkelen omdat Oman van groot strategisch belang is. Oman ligt aan de voor het olieverkeer zo belangrijke Staat van Hormuz.
Het privéleven van sultan Qaboosh leidde wel vaker tot speculaties. In 1970 zette hij in een paleiscoup zijn vader af en sindsdiens heeft hij ononderbroken als absoluut monarch het sultanaat bestuurd. Dit maakt hem de langstregerende vorst in de Perzische Golf.
Sultan Qaboosh is nooit getrouwd geweest en heeft dus geen kinderen. Dat kan de erfopvolging eventueel problematisch maken. Bovendien heeft de sultan noch broers noch halfbroers en –in tegenstelling tot andere Arabische monarchen– wees hij nooit publiekelijk een erfopvolger aan.
In 1995 regelde sultan Qaboosh zijn eigen opvolging op een even oorspronkelijke als intrigerende wijze. Hij bepaalde dat de leden van de koninklijke familie na zijn dood bij elkaar dienen te komen om met consensus uit hun midden een opvolger aan te wijzen. Als gevolg van onderlinge rivaliteit binnen de koninklijke familie is het echter mogelijk dat dit niet lukt. Daarom heeft Qaboosh een brief geschreven die zich in een verzegelde envelop bevindt. In deze brief staan de namen van twee prinsen die de voorkeur hebben van de sultan. In het geval dat de familie er zelf niet uitkomt, dient deze brief na de dood van de sultan geopend te worden door de leden van de zogenaamde defensieraad. Ze zullen vervolgens kandidaat nummer 1 van Qaboosh als diens opvolger aanwijzen.
Sommige experts vrezen echter dat deze manier van erfopvolging niet vrij is van risico’s. De meerderheid van de Omaanse bevolking belijdt een vorm van de sjiitische islam. Buurland Iran heeft er daarom belang bij dat de volgende sultan van Oman een pro-Iraanse oriëntatie heeft. Dit is echter niet in het belang van Saudi-Arabië. Sultan Qaboosh heeft de naam van zijn opvolger weliswaar vastgelegd, maar de mogelijkheid kan niet worden uitgesloten dat zowel Iran als Saudi-Arabië met een document komt met de bewering dat dít de brief van de sultan is. Dat zou tot instabiliteit in Oman kunnen leiden.
Sommige pessimisten sluiten zelfs een herhaling van het Bahreinscenario in 2011 niet uit. In dat jaar stuurden de gezamenlijke Arabische Golfstaten een eigen troepenmacht naar Bahrein toen hier de koninklijke al-Khalifadynastie leek te wankelen. Vooral Saudi-Arabië heeft er belang bij dat de volgende sultan van Oman zijn bondgenoot zal zijn, en niet die van Iran.