Netanyahu laat kabinet klappen
JERUZALEM. Premier Benjamin Netanyahu heeft dinsdag de leiders van twee coalitiepartijen ontslagen, waardoor zijn kabinet is gevallen. Hij verwijt minister Yair Lapid van Yesh Atid (Financiën) en Tzipi Livni van Hatnuah (Justitie) gebrek aan loyaliteit. Andere bewindslieden van deze Yesh Atid namen daarop ontslag.
De Knesset zou woensdag naar verwachting de eerste stappen zetten om zichzelf te ontbinden en een datum te bepalen voor nieuwe verkiezingen, naar verwachting op 17 maart.
Maandagavond legde Netanyahu Lapid vijf eisen voor. De premier wilde onder andere dat Lapid meer geld zou overhevelen naar het leger, dat hij zijn hervormingsplan voor de woningbouw in zou trekken en dat hij Netanyahu’s versie van de nationaliteitswet zou steunen. Lapid weigerde daarop in te gaan.
In een televisietoespraak dinsdagavond startte Netanyahu in feite zijn verkiezingscampagne al. Hij haalde daarbij scherp uit naar Lapid en Livni en verweet hun een te toegeeflijke houding tegenover Iran en de Palestijnen. De premier zei ook dat beide bewindslieden kritiek leverden op plannen voor de bouw van huizen in Joodse wijken in Oost-Jeruzalem.
Lapid wierp tegen dat Netanyahu met vervroegde verkiezingen miljoenen sjekels verspilt, zo meldde de krant Ha’aretz woensdagmorgen. Verkiezingen kosten de Israëlische belastingbetaler omgerekend zo’n 400 miljoen euro. Ook stelde Lapid dat zijn voorgenomen economische hervormingen, die de gemiddelde burger hadden moeten helpen, nu niet kunnen doorgaan.
Tzipi Livni zei dat de verkiezingen niet gaan over Lapids hervormingsplan, maar over de vraag of Israël een zionistisch dan wel extremistisch land zal worden.
Oppositieleider Isaac Herzog van de Arbeiderspartij zei tegenover televisiestation Channel 10 dat hij de volgende regering zal vormen. Hij riep Yesh Atid, Hatnuah en Kadima op zich met zijn Arbeiderspartij te verbinden en een gezamenlijk blok te vormen.
Volgens Herzog heeft alleen een premier met gebrek aan zelfvertrouwen een nationaliteitswet nodig. Netanyahu zou zich volgens hem meer zorgen hebben gemaakt over de nationaliteitswet dan over het gebrek aan kansen voor burgers om een huis te kopen. Ook is Netanyahu er niet in geslaagd de nucleaire opmars van Iran te voorkomen of het radicaalislamitische Hamas te verzwakken.
Volgens een opiniepeiling van Channel 2 News kan de Likudpartij van Netanyahu 22 zetels halen in de 120 parlementariërs tellende Knesset. Zijn partij zal worden gevolgd door Bayit Yehudi van Naftali Bennett met zeventien zetels. Bennett staat de annexatie van delen van de Westoever voor. De Arbeiderspartij van oppositieleider Isaac Herzog zou dertien zetels halen, de anti-Arabische Yisrael Beitenu van Avigdor Lieberman tien zetels.
Een op te richten partij van de vroegere Likudcommunicatieminister Moshe Kahlon zou eveneens tien zetels kunnen halen. Kahlon heeft zijn populariteit te danken aan de verlaging van de telefoniekosten.
Verwacht wordt dat Netanyahu na de verkiezingen een coalitie vormt met rechtse en religieuze partijen. Een mogelijkheid is dat een coalitie van Likud, Bayit Yehudi, Yisrael Beitenu, de partij van Kahlon, de religieuze Shaspartij en Verenigd Thora Judaïsme.
Netanyahu zal met de terugkeer van de religieuzen gedwongen worden een aantal maatregelen die het huidige kabinet heeft geaccepteerd, terug te draaien. De afgetreden minister Lapid heeft gepoogd meer religieuzen in het leger te krijgen en verminderde hij de subsidies voor de Talmoedscholen. De gevangenisstraf voor religieuze dienstweigeraars zal wellicht weer worden afgeschaft.
Het huidige kabinet van Netanyahu was slechts een kort leven beschoren. In januari 2013 gingen de Israëliërs naar de stembus. Twee maanden later was de regering gereed. Netanyahu is premier sinds april 2009. Ook tussen juni 1996 en juli 1999 stond hij aan het hoofd van de regering. Wat hem betreft zal hij begin 2015 voor de vierde keer een kabinet vormen.