De jaarwisseling laat nog krap een maand op zich wachten, maar her en der zijn de eerste vernielingen door zwaar vuurwerk al zichtbaar.

„Ongehoord vandalisme” en een „triest beeld”, zo kenschetste de Nunspeetse burgemeester Van Hemmen de schade na de afgelopen jaarwisseling. Vooral vernielde verkeersborden en rioolkolken waren de oorzaak van een schadepost van ruim 35.000 euro. „Ik vind dit onthutsend”, zei Van Hemmen destijds. „Kennelijk kunnen jongeren en ouderen ongestraft hun gang gaan zonder veel kans op opsporing. Als we dit voegen bij een aantal brandstichtingen, ontstaat een slecht beeld. We kunnen en mogen deze vorm van vandalisme niet accepteren. Samenwerking van politie, gemeente en inwoners moet dit kwaad kunnen stoppen. Ik daag iedereen uit hieraan mee te werken.”

Hoe die oproep de komende jaarwisseling gestalte krijgt, is nog onduidelijk. Het college zou zich deze week buigen over een draaiboek voor de komende jaarwisseling. Een woordvoerder zegt dat de aanpak niet veel zal afwijken van die in voorgaande jaren.

In Katwijk viel de schade met bijna 80.000 euro nóg hoger uit dan het jaar ervoor. Toch wijzigt de gemeente haar beleid niet, zegt een woordvoerder. „Er is, zoals elk jaar, nauwe samenwerking met politie, brandweer, Halt en jongerenwerk. Gezamenlijk nemen wij een scala van maatregelen op het gebied van handhaving en preventie. Zoals controles van verkooppunten van vuurwerk en horeca-inrichtingen, maar ook het afsluiten van afvalcontainers, hondenpoepbakken en glasbakken.”

In de aanloop naar de jaarwisseling is er in de gemeenteraad gesproken over het invoeren van vuurwerkvrije zones. Dat voorstel is afgeblazen, omdat het kabinet heeft besloten dat vuurwerk in het hele land pas mag worden afgestoken tussen oudejaarsdag zes uur ’s avonds en nieuwjaarsdag twee uur ’s ochtends.

Burgemeester Wienen van Katwijk betreurt het volgens zijn woordvoerder dat de verkooptijd van vuurwerk niet is ingeperkt. „Dat zou een waardevolle bijdrage geweest zijn in het terugdringen van de overlast.”

Vernielde verkeersborden, asfalt en straatmeubilair betekenden voor de gemeente Goeree-Overflakkee een schade van bijna 60.000 euro, een flinke stijging ten opzichte van de voorgaande jaarwisseling. In Dirksland staken vandalen een speelkunstwerk van een openbare basisschool in brand.

De vernielingen hadden plaats ondanks de inzet van politie, van in totaal 34 particuliere beveiligers en van brandwachten bij stooklocaties. Een woordvoerder zegt dat er bij de komende jaarwisseling opnieuw beveiligers en brandwachten actief zullen zijn als verlengstuk van de politie. In verband met de grootte van het grondgebied van de gemeente en de traditie rond vreugdevuren op het eiland komt er opnieuw een decentrale meldkamer in het politiebureau in Sommelsdijk.

Veen

Spannend wordt het in het Brabantse Veen. Een feest op het met dranghekken afgesloten kruispunt in het centrum van het dorp garandeerde de voorlaatste drie jaarwisselingen redelijke rust in een dorp dat al jarenlang werd geteisterd door autobranden en schermutselingen tussen feestvierders en politie.

Vlak voor de overgang van 2013 naar 2014 sloeg echter opnieuw de vlam in de pan. In de nacht van 30 op 31 december werden honderd verdachten gearresteerd nadat er een autowrak in brand was gestoken. De politie werd bekogeld met lege flessen en vuurwerk. De daders vluchtten een vol café in. Alle aanwezigen werden opgepakt en zaten tijdens de jaarwisseling in de cel.

Burgemeester Naterop kondigde vorige maand tijdens een persconferentie aan dat een feest in het centrum van Veen een onrustige jaarwisseling zoals vorig jaar moet voorkomen. „Auto’s in brand steken wordt niet getolereerd”, waarschuwde Naterop. De volgende ochtend kreeg de burgemeester een anonieme brief waarin werd gewaarschuwd dat er beslist geen einde zal komen aan de traditionele autobranden. „Nooit zal oud en nieuw nog rustig voor u zijn”, zo stond in de brief te lezen. „Er gaat gestookt worden, en hard.”

De gemeenten Hardinxveld-Giessendam en Bunschoten verwijderen uit voorzorg een groot aantal afvalbakken en verkeersborden. Bureau Halt gaat de basisscholen in Bunschoten langs om jongeren te wijzen op de gevaren van vuurwerk.

In Staphorst zijn er tijdens de jaarwisseling opnieuw zogeheten stewards actief, mannen uit de eigen gemeenschap die een oogje in het zeil houden en de jeugd aanspreken als het mis dreigt te gaan. De inzet van deze burgerwacht is al enkele jaren succesvol.

Illegaal vuurwerk

Na de laatste jaarwisseling toonde burgemeester Hofland van Rijssen-Holten zich teleurgesteld over de schade in zijn gemeente door (illegaal) vuurwerk. Om het bezit en gebruik van illegaal vuurwerk terug te dringen, laat Hofland de politie en beveiligingsbedrijf Trigion extra surveilleren op en nabij beruchte plekken.

Bovendien heeft de burgemeester bedrijven uit de bouw- en transportsector benaderd om mee te helpen het vervoeren en verspreiden van illegaal vuurwerk tegen te gaan. „Onze gemeente ligt in de grensstreek”, zegt een woordvoerder. „We willen bedrijven waarschuwen om erop te letten dat hun medewerkers geen illegaal vuurwerk meenemen vanuit het buitenland.”

Daarnaast controleert de politie de komende tijd bij grote verkeersacties op de A1 voertuigen op de aanwezigheid van illegaal vuurwerk. Bovendien bezoekt burgemeester Hofland samen met bureau Halt alle scholen voor voortgezet onderwijs in zijn gemeente.

De gemeente Neder-Betuwe zet extra handhavers in rond de jaarwisseling en hangt camera’s op om plegers van vernielingen te kunnen achterhalen.

Oldebroek neemt dezelfde maatregelen als vorig jaar, meldt een woordvoerder. „We halen preventief afvalbakken en verkeersborden weg en we communiceren via allerlei media rechtstreeks met de inwoners van de gemeente over de jaarwisseling. Bovendien gaat de politie rond de komende jaarwisseling nóg strakker optreden tegen mensen die zich niet aan de voorgeschreven tijden voor het afsteken van vuurwerk houden.”

Averechts

Barneveld krijgt geen vuurwerkvrije zones. Dat is opvallend, want het plan stond in het coalitieakkoord. Het college van B en W meent echter dat de instelling van vuurwerkvrije zones niet nodig is, omdat de meeste overlast door vuurwerk zich niet beperkt tot vaste plekken. „De klachtmeldingen die er zijn, komen uit de hele gemeente”, zo luidt het standpunt van het college.

Het instellen van een vuurwerkvrije zone zou zelfs averechts kunnen werken als er geen klachten zijn. „Je brengt jongeren op een idee”, aldus B en W.

Gemeente Molenwaard verhaalde een derde schade op daders

Veel gemeenten maken vlak voor de jaarwisseling in stoere taal duidelijk dat vuurwerkvandalen zullen opdraaien voor de kosten van vernielingen. Zelden geven ze openheid van zaken of het ze ook daadwerkelijk is gelukt om de raddraaiers te laten boeten.

Uitzondering is de gemeente Molenwaard, die bekend heeft gemaakt dat ze van de 30.000 euro schade rond de laatste jaarwisseling een derde heeft kunnen verhalen op de daders.

„In de aanloop naar de laatste jaarwisseling hebben we in onze gemeente flyers verspreid met daarop de tekst dat we de vernielingen beu zijn”, zegt burgemeester Van der Borg. „We hebben burgers ertoe opgeroepen filmpjes, foto’s of ander bewijsmateriaal van vernielingen naar ons te sturen.”

De reacties op die oproep waren volgens Van der Borg divers. „Veel mensen reageerden positief. Critici vroegen zich echter openlijk af of het niet gewoon de taak van de politie is om strafbare feiten op te sporen. Er was ook angst voor represailles.”

Direct na de jaarwisseling werd Molenwaard geconfronteerd met 30.000 euro schade. „Ik was ontstemd”, blikt burgemeester Van der Borg terug. „In mijn nieuwjaarstoespraak heb ik dat ook duidelijk gemaakt. Ik heb zelf het initiatief genomen om gesprekken aan te gaan met jongelui die op de beelden zijn herkend. We hebben hun gevraagd om een bekentenis af te leggen en de schade te betalen en hen erop gewezen dat de rechter daar bij een eventuele strafrechterlijke vervolging rekening mee zou houden. Bijzonder was dat ik op een vrijdagavond een vader en zoon aan de deur kreeg waarbij de jongen opbiechtte betrokken te zijn bij vernielingen.”

Sommige jongeren hebben niet minder dan 700 euro moeten betalen. „Hopelijk gaat er een preventieve werking van uit voor de komende jaarwisseling als we opnieuw de regel hanteren dat de vernieler betaalt. Opnieuw hebben we burgers ertoe opgeroepen ogen en oren open te houden. Over onze aanpak is een notitie geschreven die besproken is in het regionale overleg van burgemeesters. Onze aanpak laat zien hoe het óók kan.”