Van Rompuy (67) werd op 1 december 2009 de eerste president van de Europese Unie. Die titel is niet officieel. Feitelijk is hij de eerste permanente voorzitter van de Europese Raad. In die functie leidde hij de toppen (raden) van Europese leiders die regelmatig in Brussel plaatsvinden.

Hij werd op 1 maart 2012 voor een tweede periode van 2,5 jaar opnieuw gekozen. Nu is hij niet meer herkiesbaar.

Van Rompuy was een van de kopstukken van de Europese instellingen, samen met de voorzitter van de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de EU) en de voorzitter van het Europees Parlement. Hij loodste de EU door een van de zwaarste economische crises in tijden.

Een Vlaamse krant bestempelde de christendemocraat Van Rompuy tot Rustige Vastheid: een probleemoplosser zonder zichzelf op de voorgrond te plaatsen. Voor tegenstanders had hij dan weer de uitstraling van een natte dweil.

Zijn verkiezing vijf jaar geleden gold als verrassing. In de wandelgangen klonken andere namen, zoals die van de Nederlandse premier Jan Peter Balkenende. Van Rompuy maakte als regeringsleider van België echter indruk op bijvoorbeeld bondskanselier Angela Merkel. Zij zou hem naar voren hebben geschoven.

Opvolger Tusk (57) wordt de tweede Oost-Europeaan op een van de belangrijkste Europese posten. Landgenoot Jerzy Buzek ging hem voor als EU-parlementsvoorzitter (2009-2012).

Het aantreden van de conservatieve liberaal Tusk komt op een moment van grote spanningen tussen de EU en Rusland over de Russische inmenging in Oekraïne. Als premier van Polen hamerde hij steeds op een harde opstelling tegen Moskou.