Massavernietigingswapens bezat het regime van Saddam hoogstwaarschijnlijk niet meer, aldus Kay.

Kay zegt dat hij bewijzen heeft ontdekt dat kort voor het uitbreken van de oorlog wapentuig naar Syrië is overgebracht. „We hebben het niet over een grote voorraad wapens, maar wij weten uit ondervragingen van voormalige Iraakse bestuurders dat veel materieel voor de oorlog naar Syrië ging, waaronder enkele bestanddelen van Saddams programma voor massavernietigingswapens”, zegt Kay in de krant.

In een vraaggesprek met een Amerikaanse radiozender verklaarde Kay zondag dat de massavernietigingswapens waarnaar in Irak wordt gezocht, vermoedelijk niet bestaan. Volgens Kay is het nu aan de Amerikaanse inlichtingendiensten om uit te leggen waarom die vermoedden dat Irak wel zulke verboden wapens bezat. „Hoe kunnen we er allemaal zo naast hebben gezeten?” aldus Kay.

Kay maakte vrijdag bekend dat hij opstapt. Hij is vervangen door Charles Duelfer, die van 1993 tot 2000 vice-voorzitter was van Unscom, de Speciale Commissie van de Verenigde Naties die moest toezien op de ontmanteling van Saddams massavernietigingswapens. Kay leidde de Amerikaanse speurtocht naar massavernietigingswapens in Irak na de val van Saddam in april. Die wapens vormden een van de belangrijkste argumenten van de regering-Bush voor het beginnen van de oorlog in Irak.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, erkende in reactie op Kay’s uitlatingen dat Irak mogelijk geen massavernietigingswapens had. „We weten dat nog niet”, zei Powell tijdens een vlucht naar Georgië, waar hij de beëdiging van president Michail Saakasjvili bijwoonde.

Powell erkende ook dat de Verenigde Staten er voor de inval van uitgingen dat Saddam de beschikking had over verboden wapens. Hij benadrukte dat de VS door de weigering van Saddam om openheid van zaken te geven, tot oorlogvoering waren gedwongen. „Wij hadden vragen die moesten worden beantwoord.”

Secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, zou waarschijnlijk maandag bekendmaken of hij adviseurs naar Irak stuurt om de haalbaarheid van snelle verkiezingen te onderzoeken. Annan zei dat zondagavond in een interview met de Zweedse televisie.

De Verenigde Staten en de Iraakse regeringsraad hebben Annan eerder gevraagd of hij zo’n „technisch team” naar Irak wil sturen. De VN’ers zouden de haalbaarheid van snelle verkiezingen voor een nieuw Iraaks bestuur moeten onderzoeken of alternatieve manieren aandragen waarop nieuwe bestuurders kunnen worden gekozen.

In november kwamen de Iraakse regeringsraad en de Amerikaanse bewindvoerder in Irak, Paul Bremer, overeen dat de macht in het land overgedragen zou worden. Hoogwaardigheidsbekleders van de diverse etnische groepen in het land zouden een interim-parlement moeten kiezen dat op zijn beurt uiterlijk eind juni een nieuwe regering moet samenstellen.

Maar het Amerikaanse plan stuit op veel weerstand, vooral van de belangrijke sjiitische leider grootayatollah Ali al-Sistani. Hij wil dat er algemene verkiezingen worden gehouden. De geestelijk leider van de grootste bevolkingsgroep in Irak heeft evenwel te kennen gegeven dat hij mogelijkerwijs kan instemmen met een compromis.

De NAVO staat dicht bij een „actieve en constructieve rol in Irak.” Secretaris-generaal van de NAVO De Hoop Scheffer komt tot die conclusie nu Frankrijk en Duitsland „ontwikkelingen laten zien” die aangeven dat zij bereid zijn een NAVO-rol in Irak te ondersteunen.

Volgens De Hoop Scheffer hangt inzet van de NAVO in Irak wel af van de internationale ontwikkelingen, zoals een rol voor de Verenigde Naties in het politieke proces en de taak die de toekomstige Iraakse regering het bondgenootschap wil toebedelen. „Het mandaat en onze taak hangt ook af van wat de Iraakse regering zelf zegt”, aldus De Hoop Scheffer gisteren in antwoord op vragen van kijkers en luisteraars in het programma Talking Point van de BBC World Service.

„Na de breuk van afgelopen jaar, zie ik ontwikkelingen die aangeven dat de NAVO een constructieve rol kan spelen in Irak”, aldus De Hoop Scheffer. Hij baseert zich daarbij op recente uitspraken van de Franse president Chirac en de Duitse bondskanselier Schröder, die minder afwijzend zouden staan tegenover een rol van de militaire alliantie in Irak. „We kunnen het in Irak niet alleen aan de Britten en Amerikanen overlaten”, zo stelde De Hoop Scheffer verder.

Bij zijn aantreden bij de NAVO,drie weken geleden,zei De Hoop Scheffer nog dat de NAVO zich voorlopig zou beperken tot de rol in Afghanistan.

De Hoop Scheffer wil daarnaast dat de NAVO een belangrijke rol blijft spelen in Afghanistan. Bij uitbreiding van de activiteiten van de door de NAVO geleide vredesmacht ISAF zou „wel meer assistentie van de VS nodig zijn.” De secretaris-generaal denkt overigens dat het mandaat van ISAF niet meteen hoeft te veranderen.

De NAVO ziet volgens de secretaris-generaal de moslimwereld niet als nieuwe vijand, maar wel de extremistische organisaties „die misbruik maken van de islam”. Hij wil daarom de band met landen rondom de Middellandse Zee en Israël steviger aanhalen. De Hoop Scheffer liet in het midden of Libië, dat onlangs aangaf massavernietigingswapens te zullen afzweren, al kan deelnemen aan een bredere dialoog met de landen rondom de Middellandse Zee.

Binnen het reguliere overleg tussen NAVO en Rusland wil De Hoop Scheffer verder de aanwezigheid van Russische troepen in Moldavië en Georgië ter discussie stellen. „Die aanwezigheid kan niet blijven voortduren”, aldus de leider van het bondgenootschap. Maandag zal hij tijdens de maandelijkse NAVO-Rusland-Raad dit punt al ter sprake brengen.

Het Amerikaanse leger heeft zondag bij invallen in de zogenoemde soennitische driehoek in Irak, waar vier aanslagen zaterdag aan 6 Amerikaanse soldaten en 4 Irakezen het leven kostten, 46 mensen opgepakt en een hoeveelheid wapens in beslag genomen.

Nog eens rond de veertig Irakezen en dertien Amerikaanse soldaten raakten gewond bij de aanslagen, die werden gepleegd in Beiji, Khaldiyah, Samarra en in de buurt van Fallujah. Drie van de zondag aangehouden personen worden verdacht van deelname aan het gewapende verzet tegen de buitenlandse troepen in Irak, de rest werd aangehouden wegens verboden wapenbezit.

Voor de Universiteit van Sulaimaniyah in het Koerdische noorden van Irak demonstreerden zaterdag duizenden mensen, overwegend studenten, die willen dat de Koerden zelfbestuur krijgen binnen een federale Iraakse staat. Zaterdag ging ook een campagne van start voor een referendum over zelfbestuur voor het Koerdische deel van Irak, dat sinds ruim tien jaar feitelijk autonomie geniet. Er worden handtekeningen opgehaald voor een dergelijk referendum, die overhandigd moeten worden aan de Verenigde Naties, het Amerikaanse bestuur in Irak en de Iraakse bestuursraad.

Landen als Turkije, Syrië en Iran zijn bang dat zelfbestuur voor de Koerden binnen een federale staat zal leiden tot het uiteenvallen van Irak, maar volgens het hoofd van de Universiteit van Sulaimaniyah, Kamal Khoshnow, is deze vrees ongegrond. „Als Turkije zegt dat federalisme tot het uiteenvallen van Irak leidt moet het maar naar andere federale staten kijken, zoals België”, zei hij.

Een helikopter van het Amerikaanse leger is zondag bij de Noord-Iraakse stad Mosul in de rivier de Tigris gestort. De twee piloten worden vermist.

Het is niet duidelijk wat de crash van de OH-58D Kiowa Warrior heeft veroorzaakt. Meteen na het ongeluk werd de omgeving rond het wrak afgezet. Een Iraakse agent die toezicht hield op de afzetting werd enkele uren later doodgeschoten door een onbekende belager.

De helikopter was op zoek naar een soldaat die werd vermist nadat de boot waarin hij op de Tigris voer door nog onbekende oorzaak was omgeslagen. Drie Iraakse opvarenden kwamen bij het scheepsongeluk om. De Amerikaanse soldaat wordt nog vermist.