„Er is slechts één lief kind in de hele wereld en elke moeder bezit dat ene kind.” Met dit Chinese spreekwoord begint het vorige week in Journal of Personality and Social Psychology verschenen artikel over „ouderlijke overwaardering” van Eddie Brummelman (27) en zijn collega’s van de Universiteit Utrecht.

Het team deed zes studies onder grote groepen ouders in Nederland en de Verenigde Staten. Ze ontdekten dat vooral ouders die zichzelf beter vinden dan een ander geneigd zijn hun kind te overwaarderen. Daarmee plaatsen zij zichzelf indirect op een voetstuk.

Een van de dingen die overwaarderende vaders en moeders overschatten, is het IQ van hun kind. Ook claimen ze dat hun zoon of dochter veel kennis heeft van allerlei zaken, zelfs van onderwerpen die het kind onmogelijk kan weten. Overwaardering heeft gevolgen voor de opvoeding. Dergelijke ouders gaven hun kind bij de geboorte bijvoorbeeld een weinig voorkomende voornaam. Ook krijgen kinderen van overwaarderende vaders en moeders veel vaker complimentjes dan andere kinderen.

Waarom zijn vooral narcistische ouders geneigd hun kind te overwaarderen?

„Kenmerkend voor een narcist is dat zo iemand denkt dat hij beter is dan een ander. Ook wil een narcist graag bewonderd worden. Door hun kind te overwaarderen, zetten narcistische ouders eigenlijk zichzelf in het middelpunt. Een ouder draagt bijvoorbeeld zijn onvervulde ambities over op zijn nageslacht en hoopt die ambities door het succes van zijn kinderen indirect alsnog te vervullen.”

U stelt dat overwaarderende ouders het IQ van hun kind te hoog inschatten.

„Het klopt dat dit type ouders de intellectuele capaciteiten van hun kroost hoger inschat dan blijkt uit IQ-tests. Overwaarderende vaders en moeders denken ten onrechte dat hun kind specialer is dan andere kinderen en meer rechten heeft. Ook claimen zij dat hun zoon of dochter kennis heeft waarvan vaststaat dat dit absoluut niet zo is. In de Verenigde Staten vroegen we bijvoorbeeld aan vaders en moeders of hun kind bekend was met een bepaald boek. Jazeker, zeiden veel ouders. In werkelijkheid ging het om een verzonnen boektitel, dus die ouders overschatten de kennis van hun zoon of dochter. Verder hoeven kinderen van overwaarderende ouders niet bepaald verlegen te zijn om complimentjes van vader of moeder.”

U deed onderzoek in Nederland en de Verenigde Staten. Komt ouderlijke overwaardering vooral voor in westerse landen?

„Het zou goed kunnen dat ouderlijke overwaardering vooral kenmerkend is voor individualistische culturen, maar die vraag heb ik niet onderzocht. Het enige wat ik er met zekerheid over kan zeggen, is dat het in de Verenigde Staten nog meer voorkomt dan in Nederland.”

Ouders zijn idealiter met z’n tweeën. Corrigeert de ene ouder niet wat de ander verkeerd doet?

„Per gezin selecteerden we slechts één persoon, dus het is niet bekend hoe beide ouders zich tot elkaar verhouden.”

Welke gevolgen heeft het gedrag van overwaarderende ouders op kinderen?

„Ik heb slechts onderzocht óf ouderlijke overwaardering bestaat en hoe het zich uit. De belangrijkste vervolgvraag is nu welke gevolgen dit kan hebben voor het kind. Het zou kunnen dat kinderen door overwaardering zichzelf specialer gaan vinden. Maar het zou ook kunnen dat zij juist onzeker worden door de hoge verwachtingen.”

Lees ook in Digibron:

Syndroom van de verwenning „Kinderen zijn prinsjes en keizertjes geworden” (Reformatorisch Dagblad, 09-02-12)