Ervaringen delen tijdens een mantelzorgcafé
„Wees open over de thuissituatie. Stel je flexibel op tegenover de werkgever.” Tijdens een mantelzorgcafé, vorige maand in Gouda, wisselen aanwezigen ervaringen uit en krijgen ze adviezen. Dat blijkt geen overbodige luxe, want niet elke werknemer treft het met zijn leidinggevende. „Iedere fout wordt op mijn mantelzorgtaak geschoven.”
Kloppen de instellingen van mijn mobieltje? Terwijl er koffie en thee wordt geschonken, buigen twee mensen zich over een telefoon. „De kans dat je gebeld wordt, is klein”, denkt de één. „Als mantelzorger”, reageert de ander. „Dan ben je toch dag en nacht bereikbaar?”
Tien mensen zitten om een tafel in een kantoorpand in Gouda. Acht mantelzorgers, Daniëlle Schipper, coördinator mantelzorg bij Palet Welzijn, en de inleider Elske Schreuder, trainer op het gebied van zorg en vrijwilligerswerk. Sommigen bezoeken vaker de door Palet Welzijn georganiseerde mantelzorgcafés, voor anderen betekent het deze avond een kennismaking. (Zie ook ”Mantelzorg geeft voldoening, maar kan ook een belasting zijn”.)
Het woord café doet denken aan bier en vertier, maar niets is minder waar. De opzet van een mantelzorgcafé lijkt op die van een alzheimercafé. De aanwezigen delen hun ervaringen, krijgen informatie, denken na over een thema of ondernemen een ontspannende activiteit. Onder het genot van een kop koffie of thee.
Nadenken over het thema ”Werk en mantelzorg” blijkt geen overbodige luxe. Volgens de uitnodiging van Palet Welzijn combineert een op de acht werknemers zijn baan met mantelzorgtaken. Gemiddeld besteden zij zeventien uur per week aan mantelzorgtaken, meer dan twee werkdagen dus. Van hen voelt bijna de helft zich overbelast en ervaart problemen met de combinatie van werk en zorgtaken.
Werkklimaat
Schreuder kiest vanavond voor een interactieve aanpak. Ze verweeft de punten die tijdens de uitgebreide kennismakingsronde aan bod komen met haar eigen informatie. Zelf is ze onder meer actief in het project ”Gezonde balans werk en privé” en een van de auteurs van het boek ”Tips voor een mantelzorgvriendelijk werkklimaat”. Schreuder: „Ik ben benieuwd naar de oplossingen die jullie hebben gevonden voor de gecombineerde rol van werknemer en mantelzorger. Maar jullie mogen natuurlijk ook prangende vragen stellen of een knellend probleem delen.”
Hanny bijt de spits af. Ze heeft een eigen bedrijf en is mantelzorger voor haar oude moeder. „Ik kan mijn eigen tijd indelen en daardoor schuiven met afspraken. Toch moet ik de zorg soms aan anderen overlaten. En dat loopt niet altijd lekker.”
Als Schreuder doorvraagt, stuit ze op een leerpunt: „Wat moeten we niet doen? Een algemene opmerking plaatsen als: „Er zouden eigenlijk boodschappen gedaan moeten worden.” De kans is groot dat niemand dit oppakt. Vraag het dus concreet aan één persoon.”
Openheid
Joost zorgt voor zijn vrouw, die fibromyalgie en de ziekte van Parkinson heeft. Hij is werkloos en vertelt over positieve ervaringen bij eerdere werkgevers. „Ik heb steeds tijdens de sollicitatiegesprekken over mijn thuissituatie verteld en dat pakte positief uit. Ik mocht weg als dat nodig was vanwege de zorg voor mijn vrouw.”
Carolien, een moeder van twee kinderen met een meervoudige beperking, herkent zich in dit verhaal. „Ik kan regelmatig thuiswerken. Datzelfde geldt voor mijn man.”
Schreuder haakt in op deze ervaringen. „Openheid tegenover de werkgever pakt vaak goed uit. Het is wel belangrijk dat jullie je ook flexibel opstellen. Reageer positief als de baas een keer om extra inzet vraagt. Zoeken naar praktische oplossingen pakt voor alle partijen, dus ook voor de zorgvrager, positief uit.”
Starre manager
„Openheid tegenover mijn werkgever?” Emma kan geen positief verhaal ophangen. „Elk dingetje dat verkeerd gaat, brengt mijn manager in verband met de zorg voor mijn moeder. Daarom houd ik werk en privé tegenwoordig strikt gescheiden.”
Jantine kent iemand die in een soortgelijke situatie zit. „Hoe ga je met een starre leidinggevende om?” „Neem iemand van de afdeling personeelszaken of de bedrijfsarts in vertrouwen of deel het met collega’s”, adviseert de inleider. „Je kunt misschien op eigen houtje iets met collega’s regelen.”
De uitgebreide kennismakingsronde levert de nodige adviezen en werkpunten op. Schreuder schrijft ze op een flip-over. „Een zorgvrager houdt van zijn mantelzorger”, weet de inleider. „Soms durft hij te zeggen dat hij het moeilijk vindt om steeds hulp te vragen. Ook omdat zijn mantelzorger het al zo druk heeft. Neem zo’n signaal serieus, wees eerlijk en gebruik het gesprek om te kijken of er anderen zijn die een steentje aan de zorg kunnen bijdragen.”
Lekkere koffie
Niet alle zorgvragers vinden het fijn als er anderen over de vloer komen. Ze omkleden dat volgens Schreuder met redenen als: „Niemand zet zulke lekkere koffie”, „Jij bent de enige die mij begrijpt” of „Alleen jij mag mijn stoma verzorgen.” Ze adviseert om toch duidelijk te maken dat één mantelzorger de kar niet kan trekken. „Zoek daarnaast naar hulpmiddelen die de zelfstandigheid van de zorgvrager vergroten én sla hulp die buren of vrienden aanbieden nooit af.”
Leonie bezoekt vanavond voor het eerst een mantelzorgcafé. Haar oordeel is positief. „Ik herkende veel in de verhalen. Dat deed me goed.” Helma is vaste gast. „Het valt mij soms niet mee om werk en mantelzorg te combineren. Maar als ik hier hoor hoe zwaar sommige mantelzorgers het hebben, kan ik weer een poos vooruit.”
De mantelzorgers heten in werkelijkheid anders. www.mantelzorgcentraal.nl
Mantelzorg geeft voldoening, maar kan ook een belasting zijn
Mantelzorgers krijgen op en rond de Dag van de Mantelzorg, 10 november, extra aandacht en waardering. Voor mantelzorgers uit Arnhem bestaat die uit een rondleiding en een lunch in het Arnhemse Openluchtmuseum. Welzijn Neerijnen nodigt mantelzorgers uit voor een high tea. Amersfoorters die voor een naaste zorgen, krijgen diverse workshops aangeboden. In de discussies over de veranderingen in de zorg valt regelmatig het woord mantelzorg. Zo trok vorige maand de ANBO aan de bel. Volgens deze ouderenorganisatie probeert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten mantelzorg verplicht te maken. „Deze vereniging adviseert om de eerste anderhalf uur zorg per dag als (gratis) mantelzorg te regelen. ANBO deelt de mening van staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid dat mantelzorg geen verplichting kan worden.”
Wat is een mantelzorger? In de omschrijving van Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligers, zorgen mantelzorgers langdurig en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Ze zijn geen beroepsmatige zorgverleners, maar geven hulp omdat ze een persoonlijke band hebben met degene voor wie ze zorgen. Daarin verschillen ze van vrijwilligers, want die kunnen ervoor kiezen al dan niet te gaan zorgen. Als iemand met vrijwilligerswerk start, bestaat er (nog) geen emotionele band met de zorgvrager.
Volgens Mezzo geven 2,6 miljoen mensen –20 procent van de volwassen bevolking– meer dan acht uur per week en/of langer dan drie maanden hulp. Bijna een half miljoen mantelzorgers voelt zich zwaarbelast of overbelast. Het is daarom goed dat er niet alleen op en rond de Dag van de Mantelzorg extra aandacht en waardering voor mantelzorgers is.
Organisaties in het hele land bieden hun ondersteuning. In steeds meer plaatsen worden bijeenkomsten georganiseerd onder de noemer mantelzorgcafé. Daarin staat het contact met andere mantelzorgers centraal, wordt er nagedacht over een thema, gaan mantelzorgers met elkaar wandelen of nemen ze deel aan een creatieve workshop. Een voorbeeld is Palet Welzijn in Gouda. Regelmatig houdt deze organisatie mantelzorgcafés in de regio Midden-Holland. Daarbij komen thema’s aan bod zoals ”Doen mijn gevoelens er toe?”, ”Curatele, bewindvoering en mentorschap” en ”Wat als de mantelzorger uitvalt?”
Maar Palet Welzijn biedt meer. Mantelzorgers kunnen er terecht voor informatie, advies en persoonlijke begeleiding, emotionele steun, het (tijdelijk) overnemen van regeltaken of voor respijtzorg. Bij respijtzorg nemen anderen mantelzorgtaken tijdelijk over, zodat mantelzorgers even op adem kunnen komen. De ondersteuning van mantelzorgers is zinvol, volgens Palet Welzijn. Hoe de zorgsituatie ook is, als mantelzorger komt er vaak veel op je af. Hoeveel voldoening het zorgen voor de ander ook kan geven, mantelzorg kan een hele belasting zijn.
