Het referendum was een initiatief van de nationalistische Catalaanse premier Artur Mas. Hij zet nu „een peiling” door. De overheid „beschermt” de volksraadpleging en stelt ruimte beschikbaar, maar voert die niet uit. Dat moeten de zeker 40.000 vrijwilligers doen. De stembiljetten kunnen van het internet worden gehaald en iedereen ouder dan 16 jaar oud die kan aantonen in Catalonië te wonen of slechts tijdelijk elders woont, kan ja of nee stemmen.

In Catalonië wonen circa 7,5 miljoen van de 47 miljoen Spanjaarden. De organisatie hoopt dat zeker 1,5 miljoen kiezers de moeite zullen nemen hun stem uit te brengen in dit ‘pseudo-referendum’. Ongeveer de helft van de Catalanen zou een eigen staat los van Spanje verkiezen boven de huidige autonome status.

Veel Catalanen stellen dat het geld wat in Catalonië wordt verdiend, in de rest van het land wordt uitgegeven. Catalonië behoort vooral dankzij de industrie tot veruit de belangrijkste economische centra van Spanje. Maar de overheden van Catalonië hebben zich in enorme schulden gestoken die volgens waarnemers worden gefinancierd door een fonds van de centrale overheid in Madrid. Die wil daarom dat Catalonië fors bezuinigt, wat tot meer afkeer van ‘Madrid’ leidt.

Het nationalisme in Catalonië heeft zo vooral in de huidige economische crisis de wind meegekregen. Premier Mas heeft het onder meer met zijn ‘referendum’ omarmd om politiek te overleven. Zijn relatief gematigd nationalistische partij Convergència i Unió (Samenkomst en Unie) is radicaler geworden door de hete adem van Republikeins Links van Catalonië (ERC). Die streeft naar een onafhankelijke Catalaanse republiek die overigens groter moet worden dan de huidige Spaanse autonome regio Catalonië.