De Oost-Oekraïense stad Kramatorsk probeert zich op te richten na de oorlog. Bouwvakkers repareren in het centrum de kogelgaten in flats. Op veel andere plekken is de schade al hersteld. Een deel van een schoolmuur is voorzien van nieuwe bakstenen. De renovaties moeten helpen de oorlog te vergeten. De pro-Russische rebellen wisten de industriestad in april te veroveren, maar moesten hem in juli weer opgeven.

Na deze strijd dient de volgende krachttoer zich aan. Nu draait het om economisch overleven. Niet alleen voor Kramatorsk, maar voor heel Oekraïne. De lijst met problemen is indrukwekkend: een lege schatkist, aan de val van de Oekraïense munt de grivna komt geen einde, de economie krimpt volgens de Wereldbank dit jaar met 8 procent en de oorlog in het oosten vreet geld en legt het bedrijfsleven daar stil.

De problemen laten zich voelen in Kramatorsk, een slaperige industriestad. Fabrieksschoorstenen bepalen de skyline. Drie Natalja’s in een zakencentrum worden dagelijks met de moeilijkheden geconfronteerd. Ze werken voor de parlementsverkiezingen van zondag in het campagneteam van premier Arseni Jatsenjoek en zijn partij het Volksfront.

De oudste Natalja heeft haar pensioen, uitgedrukt in euro’s, in waarde zien dalen van 390 euro naar 156 euro. De twee andere Natalja’s, een makelaar van 42 en de 46-jarige eigenares van een minisupermarkt, wachten op de eerste gasrekening als de centrale stadsverwarming met het oog op de winter weer gaat gloeien. Ze gaan ervan uit dat die minstens twee keer zo hoog uitvalt als een jaar geleden. Het Oekraïense Bureau voor de Statistiek berekende dat de inflatie vorige maand 17,5 procent meer bedroeg ten opzichte van september vorig jaar.

De drie Natalja’s beseffen dat Oekraïne pittige uitdagingen staan te wachten. „Het wordt zwaar”, zegt de gepensioneerde Natalja die optreedt als woordvoerster. „Dat weet iedereen.”

Het is aan Jatsenjoek om de problemen te overwinnen. De drie vrouwen vertrouwen hem volledig. Hij redde het land immers door dit voorjaar een lening van 17 miljard dollar (13,2 miljard euro) van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) los te krijgen. „Hij is een sober man. Hij reist economyclass met het vliegtuig”, verklaart woordvoerster Natalja haar steun. De andere twee knikken instemmend.

Tegenover het IMF-krediet staan de nodige eisen. Zoals een versobering van de pensioenen, besparing op de overheidsuitgaven en het verminderen van overheidsbanen. De financiële hulp lijkt niet genoeg. Toen Kiev de lening afsloot, was er niet gerekend op een langdurige oorlog in het oosten die nog steeds doorgaat. Daarom gaf IMF-baas Christine Lagarde deze maand aan dat Oekraïne meer geld nodig heeft.

Op de gang boven de drie Natalja’s zit Anton Vintonjak (25), directeur van een bedrijf dat kredieten verleent. Hij kent de IMF-voorwaarden niet, maar merkt niets van de lening. „Zo gaat het al langer in dit land. Geld komt niet door, maar blijft hangen in de top. En je weet hoe het gaat: als mensen een lening verstrekken, worden ze er in de eerste plaats zelf beter van. De pijn ligt bij de kredietontvanger.”

Camouflage

Het economisch herstel staat of valt met vrede in Oost-Oekraïne. Ondanks een wapenstilstand vinden er nog altijd gevechten plaats, onder andere bij de stad Donetsk, 100 kilometer ten zuiden van Kramatorsk. Inwoners houden er rekening mee dat de rust niet blijft. Een blik op straat is genoeg om aan de oorlog te herinneren. Soldaten lopen rond. Agenten hebben camouflagekleding aangetrokken, terwijl ze rondlopen met machinegeweren. Een colonne van militaire voertuigen dendert over de weg.

De onzekerheid over de vrede doet zich voelen. Natalja, de makelaar uit het campagneteam van premier Jatsenjoek, merkt het aan haar werk. De vastgoedmarkt ligt stil. Want niemand weet wat de dag van morgen brengt.

Dit is het eerste deel van een vierluik in de aanloop naar de Oekraïense parlementsverkiezingen komende zondag.

Industrie mist Russische orders

De industriële parel van Oekraïne, zo noemt Kramatorsk zichzelf. Een groot deel van de stad bestaat uit fabrieken, die vooral machines produceren. Maar momenteel lopen ze Russische opdrachten mis. Nu Kiev en Moskou elkaar niet verdragen, ligt de handel tussen beide landen vrijwel stil. De Oost-Oekraïense fabrieken zijn afhankelijk van bestellingen uit het buurland.

In plaats van op Rusland richt de regering in Kiev zich op de Europese Unie. Voor de Oekraïense fabrieken, die met name in het oosten liggen, is de Europese markt echter onbereikbaar. Ze voldoen niet aan de strengere eisen en kunnen niet opboksen tegen de betere concurrentie. Daardoor vrezen arbeiders voor hun baan en verkiezen ze Rusland boven de Europese Unie.

De gevolgen voor Kramatorsk, waar 165.000 mensen wonen, kunnen groot zijn. Vallen er ontslagen, dan treffen die de bevolking. Ziekenhuizen, scholen en kleine bedrijven danken hun bestaan aan de fabrieken en hun arbeiders.