Hendrik Voes en Jan van Essen, de eerste Nederlandse martelaren in de Reformatie
Hendrik Voes en Johannes van Essen. Het zijn de eerste twee martelaren die in de Nederlanden sterven vanwege het navolgen van de ‘nieuwe’ leer van de reformator Maarten Luther. In 1523 rookt de brandstapel voor hen.
Voes en Van Essen zijn augustijner monniken. In hun Antwerpse klooster hebben ze kennisgenomen van de geschriften van Luther. Ze stemmen er van harte mee in. Daarom onderwijzen ze het volk ook in die lijn.
Het leidt tot arrestaties van hen en andere monniken. In de gevangenis in Vilvoorde proberen Leuvense geestelijken hen terug te brengen bij de leer van Rome. Drie monniken blijven staande, een jonge monnik en Voes en Van Essen. Ze worden overgedragen aan de wereldlijke rechter en belanden in de gevangenis in Brussel.
Op 1 juli worden de drie op de markt van Brussel ontwijd. Eerst de jongste van de drie, daarna Voes en Van Essen. Ze gaan niet in op pogingen van rooms-katholieken om hen te ‘bekeren’. De jonge ex-monnik wordt weer naar zijn cel gebracht. Hoe het met hem afloopt, is niet duidelijk.
Het vuur van de brandstapel smeult al. Voes en Van Essen zijn goedsmoeds. Ze vertellen het volk dat zij blij zijn „ontbonden te zullen worden en bij de Heere Jezus Christus te zijn.” We hebben naar deze dag uitgezien, zeggen ze. Eenmaal op de brandstapel zijn ze „getroost, standvastig en moedig”, zo vertelt de geschiedenis. Ze zeggen de artikelen van de geloofsbelijdenis op en zingen het Te Deum Laudamus (Wij loven U, o God): om de beurt een vers. In de vlammen roepen ze steeds tot Jezus. Totdat de rook van het vuur hen verstikt.
Als gevolg van de dood van Voes en Van Essen slaan veel monniken op de vlucht, maar tegelijk zorgt de gebeurtenis ervoor dat nog meer inwoners van Brussel volgelingen van Luther worden. Vooral de prior van het augustijner klooster, Hendrik van Zutphen, mag later velen tot zegen zijn.
Als Luther hoort van de dood van Voes en Van Essen is hij jaloers op hen, omdat zij hebben mogen sterven om Christus’ wil. Het brengt hem ertoe een lied te schrijven: ”Ein neues Lied, wir heben an”.
Martelaren is een wekelijkse rubriek over mensen die leden en stierven vanwege hun christelijk geloof. >>rd.nl/martelaren