Het zijn een paar van de onderwerpen die NVM Agrarisch Onroerend Goed graag deelt met boeren, burgers en buitenlui aan het begin van het nieuwe jaar. Want de agrarische vakgroep van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM-AOG) wil een vinger aan de pols van agrarisch Nederland houden, zonder daarbij te vergeten dat boeren en burgers en alles wat daartussen zit alles met elkaar te maken hebben.

Al was het bijvoorbeeld maar vanwege het feit dat het aantal agrarische bedrijven nog steeds afneemt en veel van die boerenbedrijven een andere bestemming vinden. Het aantal woon-, zorg- en hobbyboerderijen neemt sterk toe, en het zogenaamde agrotoerisme groeit als kool. Boerderijen die streekgebonden producten maken en verkopen, het is compleet een trend.

J. Hermens, bestuurslid van NVM-AOG, noemt een recent voorbeeld uit zijn makelaarspraktijk, die Noordoost-Brabant en Zuid-Gelderland bestrijkt. „Onlangs verkocht ik een boerderij in Groesbeek. Bestemming? Wijngaard. Twee boerenzonen van 50-plus -de één gewezen universitair hoofddocent, de ander gespecialiseerd verpleegkundige- kochten het bedrijf om er een nieuw leven op te beginnen. We komen ze veel tegen, jonge senioren die nog graag een andere carrière willen starten.”

De regelgeving op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu is op dit moment in veel gevallen nog te beperkend om zulke initiatieven volop de ruimte te geven, en provincies gaan anders om met de vergunningverlening dan gemeenten, constateert de NVM-vakgroep. „Wij pleiten bewust voor meer mogelijkheden ten gunste van functiewijziging van complete agrarische bedrijven”, zegt voorzitter S. F. Wind van de vakgroep AOG.

Dat de vraag naar woon- of andersoortige boerderijen op dit moment aantrekt, valt voor een deel te verklaren uit de recent gedaalde grondprijzen, zeggen de AOG-makelaars. Eind 2003 kostte een hectare landbouwgrond gemiddeld ruim 29.000 euro, een halfjaar eerder zelfs nog minder. „Eind 2002 was de gemiddelde grondprijs echter nog ruim 33.500 euro. Dat wil zeggen dat de prijs in 2003 gemiddeld 13 procent lager lag dan een jaar daarvoor.”

In 2004 zullen de grondprijzen stabiliseren, verwachten de agrarische makelaars. De verschillen over het land gezien zijn daarbij wel behoorlijk. Ruwweg is grond in het noorden het goedkoopst, de prijs stijgt naarmate men zuidelijker komt. Grond in de Groningse veenkoloniën kost 20.000 euro per hectare, in Zuid-Nederland kan de prijs oplopen tot meer dan het dubbele. „Kwaliteit en ligging spelen een steeds grotere rol bij de verkoop. Courante gronden leveren redelijk geld op, incourante percelen zijn minder gemakkelijk te slijten.”

Grondaankopen voor realisering van -bijvoorbeeld- natuur binnen de zogenaamde Ecologische Hoofdstructuur (EHS, vorming van aaneengesloten natuurgebieden) stonden enige tijd stil als gevolg van de aankoopstop van het kabinet-Balkenende I, maar per 1 januari 2004 is die stop vervallen. Toch waren het vooral de algemene economische ontwikkelingen -de situatie op de woningmarkt en de krimpende economie- die de prijzen beïnvloedden, citeert de NVM de Dienst Landelijk Gebied, die namens het ministerie van LNV gronden aankoopt of ruilt in verkavelingen.

De vraag naar melkquotum nam in de tweede helft van 2003 flink toe, constateerde de AOG verder. Over het hele jaar becijferde de vakgroep een stijging van 18 procent in het aantal transacties. De prijs van melkquotum steeg vooral in het laatste kwartaal van 2003: begin december werd 48 eurocent (per procent vet) betaald, tegen bijvoorbeeld 39,5 begin 2003 en 42,2 (euro)cent in het eerste halfjaar van 2000.

Volgens de vakgroep AOG „hangt er op dit moment vrij veel melk boven de markt van onder andere stoppende agrariërs. En ook de hoge prijs zal extra aanbod genereren.” De agrarische makelaars verwachten dat overgefinancierde bedrijven komend jaar melkquotum zullen verkopen om niet in liquiditeitsproblemen te komen.

Omdat er recent een akkoord werd gesloten over de berekeningsmethode van de voortzettingswaarde van bedrijven -die voor alle landbouwbedrijven positief zal uitvallen-, zullen jongeren die door willen gaan melkquotum kopen, aldus de AOG. „Accountants adviseren jonge boeren ook te investeren in quotum in plaats van in grond. Wellicht heeft dat nog een lichte prijsverhoging van melkquotum tot gevolg”, aldus AOG-makelaar H. V. Boertjes.