De Arnhemse gz-psycholoog kijkt als hulpverlener vooral naar de psychische gevolgen van de raketaanvallen voor burgers. Of, zoals journalist Mitch Ginsburg van The Times of Israel deze week zei: „Hamas speelt met de Israëlische psyche. Dat is de wortel van het terrorisme: het verspreiden van angst.”

Wat doet de voortdurende dreiging van raketten met Israëlische burgers?

„Israël heeft niet voor het eerst met de dreiging te maken. Het land heeft al vaker met dit bijltje gehakt. Desondanks is er de voortdurende angst die zorgt voor een forse toename van stress, verhoogde waakzaamheid en slapeloosheid. Die missen hun uitwerking op het lichaam en de geest niet. Vooral in de nacht is de onzekerheid groot. Mensen durven zich niet aan de slaap over te geven. Het is een gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid. Uiteindelijk kan dat zelfs tot klachten van depressiviteit en somberheid leiden.”

Op welke manier lijden kinderen eronder?

„Bij kinderen leidt de dreiging van de raketinslagen tot grote angst. Ze heeft impact op hun latere leven en op hoe ze zich als volwassene ontwikkelen. Ze kunnen getraumatiseerd raken door de ingrijpende gebeurtenissen. De gevolgen ervan zijn vergelijkbaar met de psychische klachten na mishandeling, misbruik of verkrachting.”

Welke invloed heeft de terreur op de werkende burger?

„Mensen die voortdurend in spanning leven slapen slecht en zijn minder geconcentreerd. Dat kan gevolgen hebben voor hun functioneren. Toch denk ik dat veel Israëliërs met dit soort situaties zijn opgegroeid en ook een manier hebben gevonden om met de dreiging om te kunnen gaan.”

Hoe kwetsbaar zijn ouderen?

„In geval van nood kunnen zij die slecht ter been zijn moeilijker een schuilkelder bereiken. Vanwege hun leeftijd en de al langer durende spanningen tussen Israël en de Palestijnen beleven ze trauma op trauma. Onderzoek laat zien dat nieuwe traumatische gebeurtenissen oude traumatische ervaringen oproepen. Dat kan leiden tot herbeleving van eerdere trauma’s met vaak grote angsten tot gevolg.”

Kan een Israëlische burger nog normaal functioneren?

„Een deel van de mensen zal 
uit pure angst de straat niet 
meer op durven. Dat leidt vaak tot sociaal isolement. De onzekerheid of en waar de raket zal neerkomen knaagt aan hen.”

Wat is de beste manier om met de dreiging van raketten om te gaan?

„Hoe lastig het ook kan zijn, om met het gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid om te gaan is het belangrijk gewoon de dagelijkse taak en het ritme vast te houden. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die gewoon de straat op gaan en zich niet voortdurend terugtrekken in schuilkelders –wachtend op de volgende aanval– later minder stressreacties vertonen. Bovendien is praten van groot belang. Met vrienden, familie en vooral lotgenoten. Zij zitten vaak in hetzelfde schuitje. Het is niet goed angst weg te duwen en net te doen of de dreiging je niets doet. Ze heeft namelijk altijd impact.”

U kreeg in 2006 als militair hulpverlener zelf te maken met raketaanvallen door opstandelingen op het Nederlandse kamp in Kandahar. Hoe gingen u en uw collega’s ermee om?

„De raketaanvallen waren vooral ’s nachts. Wij sliepen als kwartiermakers in tenten, omdat er toen nog geen gepantserde containers waren. Natuurlijk was iedereen best angstig om onbeschermd in zo’n tent te liggen. We wisten weliswaar dat de kans dat een projectiel de tent zou raken kleiner was dan de mogelijkheid van het winnen van de loterij, maar toch was er het continue gevoel van dreiging. Opvallend was dat we als mens de illusie hebben dat we de controle hebben en nog iets kunnen uitrichten, zolang we maar wakker zijn.”

Hoe zou u een Israëlische burger van zijn trauma af helpen?

„Eerst zou ik de diagnose moeten stellen en daarna kan de traumatherapie starten. Door de cliënt voortdurend te confronteren met zijn of haar traumatische ervaringen zal de angst die ermee samenhangt afnemen. Voor de cliënt is het een enorme opluchting als het trauma niet meer is dan een herinnering. Met de angst nemen ook de nachtmerries af, evenals extreme waakzaamheid en prikkelbaarheid.”